Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường

Tìm về với cội nguồn của dòng sông Hương qua câu hỏi “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường không chỉ dựng lên bức tranh sông Hương hoang dại phóng khoáng mà mộng mơ lãng mạn, bên cạnh đó nhà văn còn khẳng định mối quan hệ gắn bó giữa con người xứ Huế và dòng sông xứ sở ấy. Bài
phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường sẽ cùng các em tìm hiểu chi tiết về những nội dung đặc sắc này.

Mục Lục bài viết:
1. Dàn ý chi tiết
2. Bài mẫu số 1
3. Bài mẫu số 2
4. Bài mẫu số 3
5. Cảm nhận về Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường
6. Dàn ý phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông
7. Cảm nghĩ khi đọc bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông
8. Phân tích vẻ đẹp của con sông Hương trong bài kí Ai đã đặt tên cho dòng sông
9. Hình tượng sông Hương trong tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông

Đề bài: Phân tích tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường

Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường

I. Dàn ý Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường ( Chuẩn )

1. Mở bài

*  Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
– Hoàng Phủ Ngọc Tường (1937) là nhà văn xứ Huế, có phong cách nghệ thuật độc đáo với sở trường là tùy bút, bút kí.
– Bài kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” rút từ tập bút kí cùng tên thể hiện cái “tôi” uyên bác trữ tình và vẻ đẹp của thiên nhiên xứ Huế.

2. Thân bài

-Nhan đề bài kí:
+ Nhan đề độc đáo, mới lạ bằng cách sử dụng câu hỏi tu từ.
+ Nhấn mạnh vẻ đẹp trữ tình của sông Hương – dòng sông lịch sử, cho thấy khát vọng về cái đẹp và xây dựng cái đẹp của con người xứ Huế…(Còn tiếp)

>> Xem chi tiết Dàn ý Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường tại đây.

II. Bài văn mẫu

Phân tích tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường

1. Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường, mẫu số 1 (Chuẩn):

Với vốn kỹ năng và kiến thức đa dạng và phong phú về văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc, địa lí, triết học, những trang viết của Hoàng Phủ Ngọc Tường luôn có sự phối hợp hòa giải, thuần thục giữa chất trí tuệ và chất trữ tình cùng cách dùng từ ngữ, lối hành văn súc tích, hướng về trong, say đắm và tài hoa. Bài bút kí “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ” được viết tại Huế vào năm 1981 là một trong số những tùy bút xuất sắc nhất, tiêu biểu vượt trội cho phong thái văn chương của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Trước hết, nhà văn đã dùng vốn hiểu biết phong phú và đa dạng và thâm thúy của mình để tái hiện một cách chân thực và rõ nét thủy trình của sông Hương với những vẻ đẹp khác nhau từ thượng nguồn cho đến khi nằm trọn mình trong lòng của thành phố Huế mộng mơ. Ở thượng nguồn, vẻ đẹp của sông Hương đã được tác giả khắc họa bằng những hình ảnh so sánh độc lạ, mê hoặc. Sông Hương được ví như “ một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực huyền bí ”. Với việc sử dụng câu văn dài, được tách thành nhiều vế cùng những động từ mạnh “ rầm rộ ’, “ cuộn xoáy ” và những hình ảnh độc lạ, tác giả đã làm hiện lên một sông Hương với vẻ đẹp mãnh liệt, hùng tráng, nhưng ở dòng sông ấy ta còn thấy vẻ đẹp “ dịu dàng êm ả và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng ”. Thêm vào đó, ở thượng nguồn, sông Hương còn được so sánh với “ cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại ” – một vẻ đẹp đơn giản và giản dị và trong sáng. Cuối cùng, sông Hương ở thượng nguồn giống như “ người mẹ phù sa của một vùng văn hóa truyền thống xứ sở ”. Dường như, sông Hương giống như một cái nôi, giống như một người mẹ đã sinh ra và nuôi dưỡng những nét đẹp văn hóa truyền thống ngàn đời của thành phố Huế. Có thể thấy, bằng hàng loạt những hình ảnh so sánh độc lạ, sông Hương ở thượng nguồn như một sinh thể đa tính cách, có vẻ như đẹp hùng tráng mãnh liệt nhưng cũng có vẻ như đẹp dịu dàng êm ả, êm ả dịu dàng. Nếu ở thượng nguồn, sông Hương là một sinh thể đa tính cách thì khi về đến ngoại vi của thành phố Huế tác giả đã cho người đọc thấy được vẻ đẹp dịu dàng êm ả, trầm mặc của nó. Bằng cặp mắt quan sát đầy tinh xảo của mình, ở ngoại vi thành phố Huế, sông Hương hiện lên như “ người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại ” – một người con gái đẹp với những điều cong quyến rũ bởi dòng sông ấy đang chuyển dòng một cách liên tục và đang uốn mình để khoe, để phô diễn những đường cong duyên dáng, mềm mại và mượt mà của mình. Thêm vào đó, sông Hương còn hiện lên là một người con gái dịu dàng êm ả, duyên dáng và luôn biết cách tự làm mới bản thân mình bằng cách biến hóa liên tục sắc áo của chính mình “ sớm xanh, trưa vàng, chiều tím ”. Ở nơi đây, sông Hương còn mang trong mình vẻ đẹp trầm mặc, “ như triết lí, như cổ thi ” bởi nó ẩn mình trong “ những rừng thông u tịch ” và “ lăng tẩm đồ sộ ”.

Sông Hương thơ mộng giữa thành phố Huế Nếu sông Hương ở ngoại vi thành phố hiện lên với vẻ đẹp của một người con gái đẹp – mềm mịn và mượt mà, êm ả dịu dàng nhưng đồng thời cũng mang vẻ đẹp trầm mặc thì sông Hương khi đã nằm trọn trong lòng thành phố Huế lại mang nét đẹp riêng. Trong lòng thành phố, sông Hương giống như “ điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế ”. Đặc biệt, với vốn hiểu biết đa dạng và phong phú và sâu rộng của mình, ông đã đi so sánh sông Hương với những dòng sông khác trên quốc tế để làm rõ nét độc lạ của sông Hương. Trước hết, tác giả đã so sánh sông Hương với “ sông Xen của Pa-ri, sông Đa-nuýp của Bu-đa-pét ” để thấy điểm giống nhau giữa chúng là nằm trọn trong lòng thành phố nhưng đồng thời qua đó cũng thấy được nét độc lạ của sông Hương chính ở chỗ sông Hương vẫn giữ được cho Huế vẻ đẹp của một đô thị, một thành phố cổ với những cây đa, cây cừa cổ thụ, với những ánh lửa thuyền chài lập lòe trong đêm … Thêm vào đó, tác giả đã so sánh sông Hương với sông Lê-nin-grat của Nga để thêm một lần nữa thấy sự độc lạ của sông Hương. Nếu Lê-nin-grat chảy nhanh, lưu tốc mạnh thì sông Hương lại trọn vẹn khác, nó có điệu chảy lặng lờ, chậm rãi, “ cơ hồ chỉ còn là mặt hồ yên tĩnh ”. Nét chậm rãi, lưu tốc chậm ấy của sông Hương hoàn toàn có thể cảm nhận được bằng thị giác qua trăm ngàn những cánh hoa đăng trôi nhẹ nhàng, “ như vấn vương của một nỗi lòng ”. Sông Hương ở trong lòng thành phố Huế như bản nhạc trữ tình nhẹ nhàng, chậm rãi dành riêng cho mảnh đất cố đô. Cùng với đó, ở nơi đây, sông Hương còn hiện lên như “ một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya ” – một người chơi đàn rất giỏi và độc lạ. Có thể thấy, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường đã miêu tả lại một cách cụ thể, sinh động và độc lạ về thủy trình của sông Hương từ thượng nguồn đến trước khi ra biển. Nhưng không chỉ dừng lại ở đó, bằng toàn bộ tình yêu, sự say đắm với sông Hương, với Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã viết về sông Hương ở vẻ đẹp của lịch sử vẻ vang và thi ca. Trước hết, sông Hương hiện lên là dòng sông của lịch sử vẻ vang. Nhìn lại suốt cả chặng đường dài của lịch sử dân tộc dân tộc bản địa, sông Hương đã góp sức mình làm ra những trang sử hào hùng của dân tộc bản địa. Thời kì dựng nước, nó là dòng sông biên thùy xa xôi, thời kì trung đại, gắn với tên tuổi của anh hùng Nguyễn Trãi. Và để rồi trong suốt thế kỉ XIX hay trong cuộc cách mạng tháng Tám năm 1945 và cả mùa xuân năm 1968, sông Hương đã ghi dấu lại những chiến công vẻ vang của dân tộc bản địa. Thêm vào đó, sông Hương còn là dòng sông của cuộc sống. Nó như một người con gái dịu dàng êm ả của quốc gia. Người con gái ấy khi nghe lời gọi, đã “ chuẩn bị sẵn sàng hiến cuộc sống mình để làm một chiến công ” và để rồi khi quay trở lại với đời sống đời thường, sông Hương lại là một người con gái dịu dàng êm ả. Và ở đầu cuối, sông Hương chính là dòng sông của thi ca, là một dòng sông đẹp và là nguồn cảm hứng của biết bao nhà thơ, nhà văn. Dòng sông ấy không khi nào lặp lại mình trong những sáng tác của những nghệ sĩ, mỗi nhà thơ lại có những cảm nhận riêng về nó. Ta hoàn toàn có thể phát hiện những sông Hương với vẻ đẹp khác nhau trong thơ của Tản Đà, Cao Bá Quát, Bà huyện Thanh Quan … Tóm lại, bằng vốn hiểu biết hướng nội, văn phong say đắm, tài hoa cùng tình yêu say đắm với sông Hương, với xứ Huế mộng mơ, Hoàng Phủ Ngọc Tường qua bút kí “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ” đã biểu lộ một cách mê hoặc, sinh động vẻ đẹp của sông Hương. — — — — — — – HẾT BÀI 1 — — — — — — — — –

Tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông? không chỉ gợi ra những hình dung về dòng sông Hương xinh đẹp, mộng mơ của xứ Huế mà còn thể hiện được vốn am hiểu sâu sắc, tình cảm gắn bó sâu nặng và cả nét tài hoa nghệ sĩ của người cầm bút. Tiếp tục tìm hiểu về tùy bút này, bên cạnh bài Phân tích tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông, các em có thể tìm hiểu thêm về hình tượng dòng sông hương cũng như chất trữ tình đậm nét trong tác phẩm qua việc tham khảo: Hình tượng sông Hương trong tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông, Vẻ đẹp trữ tình của hình tượng dòng sông qua tác phẩm Người lái đò sông đà và Ai đã đặt tên cho dòng sông, Cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường trong tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông, Phân tích Hành trình đi tìm vẻ đẹp của sông Hương nơi đầu nguồn trong đoạn Ai đã đặt tên cho dòng sông.

2.  Phân tích bài Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường, mẫu số 2:

Hoàng Phủ Ngọc Tường không phải là nhà văn gốc Huế, ông vốn gốc người Quảng Trị, nhưng từ khi sinh ra ông đã ở Huế và cho đến tận cuối đời ông vẫn gắn bó với đất Huế. Có lẽ cũng chính do đó mà nhà văn có một tình yêu và sự nghiên cứu và điều tra rất thâm thúy về văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc, địa lý của xứ Huế, là cơ sở vững chãi để viết được bài tùy bút này xuất sắc đến vậy. Nhà văn luôn sáng tác với một phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ riêng không liên quan gì đến nhau, tác phẩm của ông luôn mang một sức liên tưởng dồi dào và lối hành văn say đắm, hòa giải, phối hợp thuần thục giữa cái chất trữ tình và trí tuệ, giữa nghị luận sắc bén và niềm suy tư đa chiều. Chính những đặc thù ấy ở nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường mà nền văn học Nước Ta mới có được những trang bút ký tuyệt vời có giá trị thâm thúy cho đến tận ngày thời điểm ngày hôm nay. Tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông được viết vào ngày 4-1-1981, tại Huế, được in trong tập sách cùng tên, bài bút gồm có ba phần, đoạn trích tất cả chúng ta được học nằm ở phần khởi đầu, hầu hết nói về vẻ đẹp thơ mộng trữ tình của dòng Hương giang lững lỡ giữa trời Huế mộng mơ. Hoàng Phủ Ngọc Tường viết những trang bút ký này bằng tổng thể tình yêu thương cùng xúc cảm dâng trào của mình trong nỗi niềm với Huế. Hình ảnh sông Hương hiện lên như hình ảnh một cô gái Huế xinh đẹp, diễm tình, mái tóc đen dài như suối, tính cách của cô gái mang đầy sắc tố mới lạ, có đậm chất ngầu lúc mạnh lúc êm ả dịu dàng uyển chuyển. Mở đầu, dưới sự am tường thâm thúy về địa lý, tác giả đem đến cho người đọc người nghe cái vẻ đẹp của cảnh sắc vạn vật thiên nhiên phong phú nhiều mẫu mã cùng sức điệu đàng của dòng sông. Sông Hương được nhìn nhận trên vẻ đẹp cảnh sắc địa lý của xứ Huế và ngược lại vẻ xinh đẹp của vạn vật thiên nhiên hai bên bờ sông cũng được dòng sông nâng đỡ làm điển hình nổi bật hẳn, giữa chúng là sự tương hỗ, phụ trợ cho nhau tạo nên một vẻ đẹp rất Huế, rất thơ mộng. Sông Hương chảy qua ba đoạn lớn, sông Hương chảy giữa lòng Trường Sơn, sông Hương chảy ở ngoại vi thành phố Huế, ở đầu cuối là sông Hương chảy qua thành phố, và chính lúc lúc này dòng Hương Giang đã in bóng cái vẻ đẹp tuyệt mỹ của kinh thành Phú Xuân. Sông Hương trong khoảng trống núi rừng Trường Sơn, in bóng những vẻ đẹp mà núi rừng Trường Sơn đã tạo nên, đã góp thêm phần hình thành nên dòng sông xinh đẹp. Và để làm rõ điều này tác giả đã đưa vào bài bút ký ba hình ảnh so sánh và nhân hóa đặc biệt quan trọng ấn tượng, “ sông Hương như một bản trường ca của rừng già ”, một hình ảnh so sánh rất là độc lạ mới lạ, cho thấy cái đậm chất ngầu của tác giả trong việc liên tưởng rất đa dạng và phong phú và can đảm và mạnh mẽ đậm chất Hoàng Phủ Ngọc Tường. Sông Hương mang cái chất hào hùng, dài bất tận, nằm giữa lòng Trường Sơn với bộ mặt vừa hùng vĩ vừa hùng tráng, cũng rất đỗi trữ tình. Tất cả thể trong cái nhịp chảy của nó “ rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn ”, “ mãnh liệt qua những ghềnh thác ”, “ cuộn xoáy như những cơn lốc ”, tác giả sử dụng những động từ mạnh để nhấn mạnh vấn đề cái hùng tráng của dòng sông. Nhưng không chỉ thế dòng sông cũng chẳng kém phần thơ mộng trữ tình khi chảy qua “ những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng ” và giữa cái cảnh sắc ấy dòng sông lại mang những phẩm chất khác hẳn “ dịu dàng êm ả và say đắm ”. Cả dòng sông sống sót như một sinh thể mang những nét tính cách trái chiều nhau nhưng vẫn rất hài hòa tạo nên một vẻ đẹp phong phú nhiều mẫu mã, một sức sống mãnh liệt cho dòng Hương giang. Nhưng chưa dừng lại ở đó, tự cảm thấy vẫn chưa lột tả hết được cái vẻ đẹp, cái tính cách của dòng sông ở đoạn này, nên nhà văn dùng tiếp một hình ảnh nhân hóa đầy phát minh sáng tạo, tác giả so sánh sông Hương giống như “ một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại ”, giống như bộ tộc sống du mục, tự do can đảm và mạnh mẽ có phần hoang dại, làm ta liên tưởng đến những cô gái với vũ khúc tình tứ, cháy bỏng, mê hồn lòng người. Dòng sông qua miêu tả của tác giả trở nên có đậm chất ngầu và tâm hồn khoáng đạt, chính rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh quả cảm, một tâm hồn tự do và trong sáng. Cái đậm chất ngầu và tâm hồn ấy lại chính là thứ mà dòng sông muốn giấu đi và ẩn mình trong núi ngàn sâu thẳm, ngay khi ra khỏi rừng già, nó đã lập tức kết thúc phần đời hùng tráng ấy tại cửa rừng và ném chìa khóa vào lòng sâu của vực thẳm dưới núi Kim Phụng. Việc Hoàng Phủ Ngọc Tường tìm đến được vùng thượng nguồn con sông, biểu lộ cái sự kỳ công, lòng mày mò không ngừng, cái sự tinh xảo trong cảm nhận của nhà văn, biểu lộ được quy trình lao động thẩm mỹ và nghệ thuật công phu và khó nhọc của tác giả. Ngay sau khi ra khỏi rừng già sông Hương đã vặn mình và khoác lên mình một tấm áo với nét đẹp trọn vẹn mới lạ, khiến cho tất cả chúng ta hơi ngỡ ngàng, bồn chồn. Tác giả so sánh vẻ đẹp của sông Hương như “ người mẹ phù sa của vùng văn hóa truyền thống xứ sở ”, mang trong mình vẻ đẹp dịu dàng êm ả đầy trí tuệ, nuôi dưỡng những đứa con xứ Huế, bồi đắp nên nền văn hóa truyền thống hai bên bờ sông cho cố đô băng dòng phù sa ngọt ngào, ấm cúng. Sự lặng lẽ chảy, lặng lẽ góp sức bồi đắp phù sa để hình thành nên nền văn hóa truyền thống rực rỡ tỏa nắng, giống như một người mẹ hiền lúc nào cũng bí mật, hi sinh chịu đựng, toàn bộ vì những đứa con thân yêu, người mẹ ấy chẳng yên cầu gì, chỉ mong sao con mình khôn lớn, nay mai tỏa khắp phương trời. Đến đây tác giả đã thực sự thành công xuất sắc khi biến một dòng sông vốn vô tri vô giác, nay đã trở thành một sinh thể có cảm hứng, có đậm chất ngầu, biết hi sinh như một con người thực thụ, để lại cho người đọ người nghe những ấn tượng vô cùng thâm thúy về dòng sông.

Bài văn mẫu Phân tích tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường Hết phần chảy ở giữa Trường Sơn, sông Hương khởi đầu một quy trình tiến độ mới trong cuộc sống của mình ở vùng ngoại vi kinh thành Huế, đi qua vùng Châu Hóa đầy hoa dại, rất là lãng mạn, rất là thi vị. Mang vẻ đẹp của “ người gái đẹp ”, trong cảm nhận của nhà văn cô gái ấy đang nằm ngủ mơ màng, thì người tình mong đợi đến và thức tỉnh. Sở dĩ tác giả có liên tưởng như vậy là bởi dòng sông khúc này nước chảy rất êm đềm. Hành trình về xuôi, hành trình dài chảy ra cửa biển Thuận An của sông Hương giờ đây giống như một cuộc tìm kiếm có ý thức, tìm kiếm người tình trong mộng. Thế nên đoạn chảy này được tác so sánh như cuộc tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoa và đầy đam mê. Đây là hành trình dài của những người yêu nhau tìm về với nhau, là hành trình dài của nàng công chúa đi tìm chàng hoàng tử trong mơ. Dòng sông mang trong mình khá đầy đủ những sức sống mới những tầm vóc mới, chuyển dòng một cách liên tục, “ vòng giữa những khúc quanh bất thần, uốn mình theo những đường cong thật mềm ”. Tác giả ngắm nhìn dòng sông mà tưởng tượng đến “ người gái đẹp ” đang phô ra những đường cong điệu đàng đầy mê hoặc của mình, đây là dòng liên tưởng đầy phát minh sáng tạo và can đảm và mạnh mẽ của nhà văn. Sông Hương khi đi qua vùng Châu Hóa không chỉ mang vẻ đẹp mềm mịn và mượt mà điệu đàng của người con gái mà còn mang những vẻ đẹp rất phong phú và nhiều mẫu mã. “ Có khi sắc nước trở nên xanh thẳm ”, “ mềm như tấm lụa ”, một vẻ đẹp mềm mịn và mượt mà, yên bình đến thế. Rồi dòng sông khi đi qua những ngọn đồi, mặt nước phản quang thành những mảng màu rực rỡ tỏa nắng, “ sớm xanh, trưa vàng, chiều tím ”, thật kỳ thú và dòng Hương Giang như một bức tranh nhiệm màu, rực rỡ vô cùng. Khi sông Hương đi qua những lăng tẩm thì lại trở nên trầm mặc, cổ thi, tạo cảm xúc như dòng sông Hương đang chiêm nghiệm, tôn kính, tâm lý về lịch sử vẻ vang của những ông hoàng bà chúa xưa kia đã từng huy hoàng như thế nào, và rồi ông Hương bỗng bừng sáng, tươi tắn hơn hẳn khi nghe thấy âm thanh của thành phố. Cuối cùng tác giả đem đến cảnh sông Hương nằm trong vòng tay của kinh thành Huế như người con gái đang e ấp trong vòng tay của người thương, và lúc sẵn sàng chuẩn bị rời xa tình nhân. Nhà văn thật tài tình khi sáng tác ra những hình ảnh độc lạ “ chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ bé như vành trăng non ”, gợi ra một mối tình mới chớm của người con gái Huế. Rồi thì “ dòng sông mềm hẳn đi như tiếng “ vâng ” không nói ra của tình yêu ”, như tấm lòng thẹn thùng, bẽn lẽn của cô gái Huế trong tình yêu đầu đời. Tác giả so sánh sông Hương như một điệu “ slow ” của xứ Huế, chậm rãi, như một “ mặt hồ yên tĩnh ”, “ điệu chảy lặng lờ của nó ngang qua thành phố … Đấy là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế ”, những câu văn mang theo âm nhạc lừ đừ hòa vào lòng người đọc, du dương, thướt tha, ý nhị, một sức liên tưởng đầy thi vị, lãng mạn. Rồi thì nhà văn lại liên tục có những liên tưởng mới rất là mê hoặc “ sông Nê-va cuốn trôi những phiến băng lô xô ”, “ mỗi phiến băng chở một con hải âu nghịch ngợm đứng co lên một chân, thú vị với chiếc thuyền xinh đẹp của chúng ”. Tác giả muốn hóa mình thành con chim hải âu trôi nhanh ra biển trên chiếc tàu thủy tinh ấy, rồi sau cuối chẳng kịp nói lời tạm biệt với lũ bạn trên bờ vì tàu trôi nhanh quá, thế tác giả mới thấm thía nhớ về sông Hương và “ chợt thấy quý cái điệu chảy lặng lờ của nó khi đi qua thành phố ”. Kiểu chảy lững lờ ấy khiến ta liên tưởng đến một cô gái, bẽn lẽn nửa muốn đi, nửa lại muốn ở, chẳng nỡ rời xa vòng tay yêu dấu của người thương, lòng đầy vấn vương. Với lối viết sinh động và phát minh sáng tạo, tác giả biến dòng Hương giang thành một “ nàng thơ ” vừa đậm cá tính lại vừa e ấp, êm ả dịu dàng đắm mình trong tình yêu cùng chàng trai xứ Huế mộng mơ.

Hơn thế nữa sông Hương còn là nhân chứng cho lịch sử biết bao thăng trầm hưng thịnh của cố đô Huế “vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân”, những dấu ấn, những sự kiện không bao giờ có thể lãng quên của dân tộc Việt Nam, đều được sông Hương chứng kiến và ghi lòng tạc dạ. Sông Hương chính là biểu tượng đẹp đẽ nhất xây dựng cho Huế một hình ảnh xinh đẹp thơ mộng, suốt mấy nghìn năm văn hiến của đất nước. Một vẻ đẹp lặng lờ, ẩn sâu trong đó là nét cá tính, sông Hương đã có từ lâu nhưng nó chưa bao giờ già cỗi, nó vẫn mang trong mình nhiệt huyết yêu đương của cô gái đang độ xuân thì.

Bằng óc phát minh sáng tạo, liên tưởng tài tình, sự quan sát tỉ mỉ, tinh thế, sự am hiểu tinh tường về những kiến thức và kỹ năng xã hội, văn hóa truyền thống của xứ Huế tác giả Hoàng phủ Ngọc Tường đã cho sinh ra một tác phẩm bút ký thật rực rỡ, như họa vào lòng người đọc người nghe một bức tranh Huế và sông Hương tuyệt đẹp, vẻ đẹp vừa thân mật, lại thiêng liêng, nhưng cũng rất êm ả dịu dàng nhát gan. Tất cả như hướng fan hâm mộ đến cái khao khát một lần được về thăm Huế, đứng trên cây cầy Tràng Tiền vắt ngang sông Hương mà chiêm ngưỡng và thưởng thức dòng sông cho thỏa nỗi lòng. — — — — — — – HẾT BÀI 2 — — — — — — — — –

3. Phân tích tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường, mẫu số 3 (Chuẩn):

“Đường vô xứ Nghệ quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ”.

Đã ai tới Huế mà chưa một lần thử nghe hát trên dòng sông Hương chưa ? Sông Hương chính là hình tượng của xứ Huế mộng mơ, dưới ngòi bút của Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương lại mang một vẻ đẹp dịu dàng êm ả, dịu dàng êm ả. Nhà văn đã dựng lên một bức tranh vạn vật thiên nhiên với cảnh sắc hữu tình đó là dòng sông quê nhà qua bài kí “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” Hoàng Phủ Ngọc Tường là một nhà văn, nhà khảo cứu văn học, văn hóa truyền thống. Ông là một nhà văn chiến sỹ, có phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ độc lạ và có sở trường về thể kí đồng thời là người đã có công đưa thể kí Nước Ta tăng trưởng lên đến đỉnh điểm của văn học. “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” là một trong tám bài kí được xuất bản lần đầu năm 1986. Tác phẩm đã làm điển hình nổi bật phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ của Hoàng Phủ Ngọc Tường, đó là sự uyên bác, giàu chất thơ và giàu trí tưởng tượng. Sông Hương là đối tượng người tiêu dùng để thể hiện tâm tình, là khách thể của trang viết trong sự bộc lộ cái tôi của nhà văn. Sông Hương chính là đối tượng người tiêu dùng để khảo cứu tạo ra sự vẻ đẹp của xứ Huế. Chính thế cho nên, sông Hương đã được nhìn nhận dưới nhiều góc nhìn khác nhau, từ góc nhìn địa lí đến lịch sử dân tộc và qua góc nhìn văn hóa truyền thống, thơ ca. Ở góc nhìn địa lí, Hoàng Phủ Ngọc Tường khám phá trực tiếp sông Hương ở thượng nguồn để phát hiện nhiều vẻ đẹp khác nhau của dòng sông. Đây là dòng sông có mối quan hệ mật thiết với dãy Trường Sơn. Có lẽ do đó mà nó tựa như “ một bản trường ca rừng già với tiết tấu hùng tráng, kinh hoàng ”. Sông Hương khi “ rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, lúc mãnh liệt vượt qua ghềnh thác, khi cuộn xoáy như cơn lốc dưới đáy vực sâu ”. Sông Hương mang hình dáng trữ tình tân tiến “ lúc dịu dàng êm ả, say đắm giữa những rặng dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng. ” Hoàng Phủ Ngọc Tường đã sử dụng biện pháp nhân hóa để bạn đọc cảm nhận được sông Hương như một “ cô gái Di – gan phóng khoáng và man dại ” với “ một bản lĩnh quả cảm, một tâm hồn tự do và trong sáng ” làm cho dòng sông điển hình nổi bật ở vẻ đẹp đậm cá tính, hùng vĩ. Nhà văn đã sử dụng hàng loạt động từ, tính từ gây ấn tượng mạnh : “ rầm rộ ”, “ mãnh liệt ”, “ cuộn xoáy ”, “ êm ả dịu dàng ”, “ say đắm ”, “ quả cảm ”, “ tự do ” để miêu tả từng trạng thái đổi khác của dòng sông. Tác giả còn sử dụng lối so sánh táo bạo, đặc biệt quan trọng đầy hình ảnh : Sông là “ bản trường ca của rừng già ”, là “ cô gái Di – gan ”, là “ người mẹ phù sa ”. Tác giả đã nhân hóa sông trong liên tưởng với một cô gái, đây là liên tưởng kín kẽ, ấn tượng làm cho khuôn mặt sông Hương được chớp lấy ở chiều sâu và ở nhiều phương diện khác nhau.

Dòng sông Hương gắn liền với nền văn hóa truyền thống xứ sở của thành phố Huế Trước khi vào đến miền đất của kinh thành Huế, sông Hương “ trở thành người tình êm ả dịu dàng và chung thủy với cố đô ”. Sông Hương là người con gái đẹp “ nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại ”. Sông đã biến hóa hình hài, làm mềm đi nét êm ả dịu dàng của mình. Sông Hương đã thể hiện được nét lịch sự và tài hoa, đã đổi khác hình dáng “ mềm như tấm lụa ”, sắc tố “ sớm xanh, trưa vàng, chiều tím ” để dòng chảy trôi đi thực chậm. Sông Hương mang vẻ đẹp trầm mặc như triết lí, như cổ thi được đặt trong mối quan hệ với vẻ đẹp của người con gái Di – gan. Khi ra khỏi vùng núi, sông Hương như một nàng tiên được thức tỉnh bỗng bừng lên sức trẻ và niềm khao khát của tuổi thanh xuân để chuyển dòng liên tục. Dòng sông có ý thức kiếm tìm về thành phố, “ vui vẻ hẳn lên ” khi tìm đúng đường về, sông Hương còn là “ người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya ” ru mọi người vào giấc ngủ yên bình. Khi chảy vào thành phố Huế, sông Hương như đã tìm thấy mình khi gặp thành phố thân yêu, sông Hương đã vui mắt hẳn lên giữa những bãi xanh lè của vùng ngoại ô Kim Long. “ Dòng sông kéo một nét thẳng thực yên tâm theo hướng Tây Bắc – Đông Nam, tự uốn một cánh cung rất nhẹ nhàng sang Cồn Hến ”, dòng sông mềm mịn và mượt mà hẳn đi như tiếng “ vâng ” không nói ra của tình yêu. Sông Hương duy nhất thuộc về một thành phố, là niềm tự hào của xứ Huế, của con người Huế. Sông Hương đã thức tỉnh được linh hồn của dân tộc bản địa, khác hẳn với những dòng sông khác ở cảnh “ lập lòe trong sương đêm những ánh lửa thuyền chài của một linh hồn Mô – tê xưa cũ ”. Sông Hương được cảm nhận rất riêng trong sự tìm tòi mê hoặc của những nhà văn, nó có chút lẳng lơ, kín kẽ của tình yêu. Nhìn bằng con mắt hội họa, sông Hương và những chi lưu của nó tạo nên những nét cổ kính của cố đô. Qua cách cảm nhận âm nhạc, sông Hương như một điệu “ slow ” tình cảm dành riêng cho Huế, sâu lắng, trữ tình. Với cái nhìn đắm say của trái tim đa tình, sông Hương là người tình dịu dàng êm ả và chung thủy được nhìn nhận ở nhiều phương diện dưới những góc nhìn khác nhau. Dưới cái nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương được đối sánh tương quan trong những ngành nghệ thuật và thẩm mỹ, sông Hương về với Huế như hồn gặp xác, là lời nói của người con gái đi được nửa cuộc sống và tìm được người tình nhân đích thực. Sông Hương đã làm cho Huế đẹp một cách trầm lặng và có chút gì đó lẳng lơ, kín kẽ. Sông Hương là dòng sông lịch sử dân tộc. Dòng sông được khơi gợi trong sách “ Dư địa chí ” của Nguyễn Trãi nó mang tên là Linh Giang. Dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt để bảo vệ biên giới phía Nam Tổ quốc qua những thế kỉ trung đại. Dòng sông ấy còn vẻ vang soi bóng kinh thành Huế cùng người anh hùng Nguyễn Huệ. Nó đã tận mắt chứng kiến Cách mạng tháng Tám, mùa xuân Mậu Thân 1986 bằng những chiến công rung chuyển. Sông Hương đã tận mắt chứng kiến biết bao sự kiện lịch sử dân tộc, mang đậm dấu ấn thời hạn. Không chỉ được nhìn ở dưới góc nhìn địa lí, lịch sử dân tộc, sông Hương còn được nhìn dưới góc nhìn văn hóa truyền thống và thơ ca. Từ góc nhìn văn hóa truyền thống, trong cách nhìn với âm nhạc tác giả đã gắn sông Hương với một nền âm nhạc cổ xưa Huế : “ Sông Hương trở thành người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya ”. Từ đó, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã liên hệ đến việc nghe hát trên sông Hương. Nhà văn đã đưa ra một vật chứng rằng : “ Toàn bộ nền âm nhạc cổ xưa Huế được sinh thành trên mặt nước của dòng sông này trong một khoang thuyền nào đó giữa tiếng nước rơi bán âm của những mái chèo khuya ”. Từ góc nhìn văn hóa truyền thống, người nghệ sĩ đã tưởng tượng về đại thi hào Nguyễn Du, về Kiều : “ Trong như tiếng hạc bay qua – Đục như tiếng suối mới sa nửa vời ”. Nhà văn đã đặt hình ảnh dòng sông trong mối quan hệ với tiếng chuông chùa ngân nga khi vào Huế để nhìn nhận. Từ âm thanh của đời sống, tác giả đã nói đến tiếng nước vỗ vào mạn thuyền hình thành lên những điệu hò dân gian. Nhiều lần, nhà văn đã liên tưởng đến truyện Kiều của Nguyễn Du đại thi hào đã từng có thời hạn sống ở Huế, truyện Kiều sinh ra từ mảnh đất có truyền thống cuội nguồn nhã nhạc cung đình để hình thành nên cái nôi của văn chương, văn hóa truyền thống. Từ góc nhìn thơ ca, sông Hương không khi nào lặp lại mình trong cảm hứng của những người nghệ sĩ. Mỗi nhà thơ đều có một mày mò riêng về nó. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã làm dậy lên những vần thơ biếc xanh của Tản Đà : “ Dòng sông trắng – Lá cây xanh ”. Hình ảnh này với câu chữ của tác giả cho thấy sự đồng cảm của Hoàng Phủ Ngọc Tường về một sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh tươi. Đây là dẫn chứng thời hạn của những tâm hồn nhạy cảm của những thi nhân. Nhà văn cũng làm sống dậy, sông Hương hùng tráng như “ kiếm dựng trời xanh ” trong khí phách của Cao Bá Quát. Sông Hương quan hoài trong nỗi sầu vạn cổ của thơ Bà Huyện Thanh Quan, có sức mạnh Phục hồi của tâm hồn trong thơ Tố Hữu. Điều kì diệu là nhà văn đã nhìn thấy sông Hương trong mối quan hệ với Kiều. Cách so sánh, liên tưởng của tác giả trong mối liên hệ giữa những mạch nguồn thơ ca chảy tha thiết trong văn chương muôn thuở đã tạo nên một dấu ấn riêng về phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật của nhà văn giàu chất thơ. “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” là bài kí rực rỡ về con sông Hương của xứ Huế qua đó đã biểu lộ cái “ tôi ” cá thể của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Đó là một cái “ tôi ” tài hoa, uyên bác. Sông Hương được miêu tả dưới nhiều góc nhìn khác nhau, sông Hương là dòng sông của âm nhạc, của thơ ca, của lịch sử vẻ vang gắn liền với những nét rực rỡ về văn hóa truyền thống, về vẻ đẹp của con người xứ Huế. Cái tôi uyên bác được bộc lộ ở sự vận dụng cái nhìn đa ngành, vận dụng kỹ năng và kiến thức của nhiều nghành nghề dịch vụ nghệ thuật và thẩm mỹ để khắc họa vẻ đẹp của dòng sông. Sông Hương được tô đậm ở nét đẹp trữ tình, thơ mộng. Sông Hương được miêu tả qua chiều sâu văn hóa truyền thống xứ Huế, nó như “ người mẹ phù sa ” bồi đắp cho vùng đất giàu truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống từ bao đời nay. Sông Hương còn được cảm nhận qua lăng kính của tình yêu. Thủy trình của sông Hương là thủy trình có ý thức đi tìm người tình mong đợi, khi chảy giữa thành phố Huế, sông Hương mềm mại và mượt mà hẳn đi như một tiếng “ vâng ” không nói ra của tình yêu. Trước khi đổ ra cửa biển, sông Hương như “ người con gái dùng dằng chia tay tình nhân ”, bộc lộ một nỗi niềm vương vấn một chút ít lẳng lơ kín kẽ. Cái “ tôi ” của tác giả là một cái “ tôi ” nặng lòng với quê nhà, xứ sở. Chắc hẳn, nhà văn phải yêu quê nhà lắm thì mới hoàn toàn có thể lột tả dòng sông quê nhà một cách xuất sắc như vậy. Nhà thơ đã dành hàng loạt tận tâm của mình để theo dõi hàng loạt thủy trình của dòng sông với vốn hiểu biết sâu rộng về những kiến thức và kỹ năng tương quan. Nhà văn đã quan sát tỉ mỉ dòng sông từ trước khi vào thành phố rồi đến khi đổ ra bể dòng sông đã có những đổi khác thế nào. Cái “ tôi ” của Hoàng Phủ Ngọc Tường thật là một cái “ tôi ” đa phong thái, mang dấu ấn riêng không liên quan gì đến nhau và giàu chất thơ. Nhà văn đã phát hiện và trân trọng vẻ đẹp của dòng sông và có những so sánh táo bạo với hình ảnh cô gái Di – gan, người mẹ phù sa, người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya. Nhà văn đã liên tưởng tới những nhà thơ khác cùng viết về sông Hương như Nguyễn Du, Tố Hữu, … nhà văn nhớ đến Kiều và muốn được đắm chìm trong những giai điệu ca Huế trên sông Hương. Tất cả những điều đó đã tạo nên một cái “ tôi ” riêng không liên quan gì đến nhau mang đậm dấu ấn phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ Hoàng Phủ Ngọc Tường. Đoạn trích là đoạn văn xuôi súc tích và đầy chất thơ về sông Hương. Dưới cái nhìn tài hoa, uyên bác của tác giả, sông Hương được mày mò ở nhiều góc nhìn khác nhau, từ địa lí lịch sử đến văn hóa truyền thống, thơ ca. Nhà văn đã phối hợp linh động giữa kể và tả sử dụng tài hoa những giải pháp tu từ nghệ thuật và thẩm mỹ như nhân hóa, so sánh, ẩn dụ khiến cho con sông từ vật vô tri vô giác nay bỗng trở nên có hồn, có tính cách, có tâm trạng khi thì dịu dàng êm ả, đắm đuối khi lại can đảm và mạnh mẽ, kinh khủng. Ngôn từ nhiều mẫu mã, phong phú, giọng văn đầy biến hóa đã tạo nên tuyệt bút “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” mang nét riêng không liên quan gì đến nhau trong văn phong của tác giả. Tùy bút “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” đã biểu lộ được tấm lòng yêu quê nhà, yêu con người xứ Huế của nhà văn. Qua đó, cho thấy vốn hiểu biết sâu rộng và nhiều mẫu mã của nhà văn về những kỹ năng và kiến thức văn hóa truyền thống, thẩm mỹ và nghệ thuật. Bài kí trên đã chứng minh và khẳng định được thành công xuất sắc của tác giả trên con đường văn học ở thể bút kí đồng thời cũng bộc lộ cái “ tôi ” cá thể riêng không liên quan gì đến nhau, trữ tình. Nhà văn đã đem đến cho tất cả chúng ta một bài học kinh nghiệm về tình yêu vạn vật thiên nhiên, quê nhà quốc gia. Bởi nếu có quê nhà thì mới có tất cả chúng ta ngày thời điểm ngày hôm nay. Phải chăng cho nên vì thế mà trong thơ của Đỗ Trung Quân đã viết : “ Quê hương là gì hở mẹMà cô giáo dạy phải yêuQuê hương là gì hở mẹAi đi xa cũng nhớ nhiều ” “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” là một tìm tòi và biểu lộ sự mới lạ của Hoàng Phủ Ngọc Tường so với thể loại bút kí. Qua đó, tác giả đã ngợi ca vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên xứ Huế và khẳng định chắc chắn được năng lực uyên bác của mình. Chính do đó mà sông Hương đã trở thành một dòng sông bất tử, luôn chảy trôi mãi cùng thời hạn và trong tâm lý fan hâm mộ. — — — — — — – HẾT — — — — — — — –

Sau khi đã Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông các em có thể đi vào Cảm nhận về Ai đã đặt tên cho dòng sông hoặc tham khảo Soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông nhằm củng cố kiến thức của mình về những nội dung văn học này.

https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-tac-pham-ai-da-dat-ten-cho-dong-song-cua-hoang-phu-ngoc-tuon-41555n.aspx

Thông tin thêm

Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường

Tìm về với cội nguồn của dòng sông Hương qua câu hỏi “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường không chỉ dựng lên bức tranh sông Hương hoang dại phóng khoáng mà mộng mơ lãng mạn, bên cạnh đó nhà văn còn khẳng định mối quan hệ gắn bó giữa con người xứ Huế và dòng sông xứ sở ấy. Bài
phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường sẽ cùng các em tìm hiểu chi tiết về những nội dung đặc sắc này.
Mục Lục bài viết:
1. Dàn ý chi tiết
2. Bài mẫu số 1
3. Bài mẫu số 2
4. Bài mẫu số 3
5. Cảm nhận về Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường
6. Dàn ý phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông
7. Cảm nghĩ khi đọc bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông
8. Phân tích vẻ đẹp của con sông Hương trong bài kí Ai đã đặt tên cho dòng sông
9. Hình tượng sông Hương trong tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông
Đề bài: Phân tích tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường

Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường

I. Dàn ý Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường (Chuẩn)
1. Mở bài
*  Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
– Hoàng Phủ Ngọc Tường (1937) là nhà văn xứ Huế, có phong cách nghệ thuật độc đáo với sở trường là tùy bút, bút kí.
– Bài kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” rút từ tập bút kí cùng tên thể hiện cái “tôi” uyên bác trữ tình và vẻ đẹp của thiên nhiên xứ Huế.
2. Thân bài
-Nhan đề bài kí:
+ Nhan đề độc đáo, mới lạ bằng cách sử dụng câu hỏi tu từ.
+ Nhấn mạnh vẻ đẹp trữ tình của sông Hương – dòng sông lịch sử, cho thấy khát vọng về cái đẹp và xây dựng cái đẹp của con người xứ Huế…(Còn tiếp)
>> Xem chi tiết Dàn ý Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường tại đây.
II. Bài văn mẫu Phân tích tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường
1. Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường, mẫu số 1 (Chuẩn):
Với vốn kiến thức phong phú về văn hóa, lịch sử, địa lí, triết học, những trang viết của Hoàng Phủ Ngọc Tường luôn có sự kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và chất trữ tình cùng cách dùng từ ngữ, lối hành văn súc tích, hướng nội, mê đắm và tài hoa. Bài bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông” được viết tại Huế vào năm 1981 là một trong số những tùy bút xuất sắc nhất, tiêu biểu cho phong cách văn chương của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
Trước hết, nhà văn đã dùng vốn hiểu biết phong phú và sâu sắc của mình để tái hiện một cách chân thực và rõ nét thủy trình của sông Hương với những vẻ đẹp khác nhau từ thượng nguồn cho đến khi nằm trọn mình trong lòng của thành phố Huế mộng mơ. Ở thượng nguồn, vẻ đẹp của sông Hương đã được tác giả khắc họa bằng những hình ảnh so sánh độc đáo, thú vị. Sông Hương được ví như “một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn”. Với việc sử dụng câu văn dài, được tách thành nhiều vế cùng các động từ mạnh “rầm rộ’, “cuộn xoáy” và những hình ảnh độc đáo, tác giả đã làm hiện lên một sông Hương với vẻ đẹp mãnh liệt, hùng tráng, nhưng ở dòng sông ấy ta còn thấy vẻ đẹp “dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”. Thêm vào đó, ở thượng nguồn, sông Hương còn được so sánh với “cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại” – một vẻ đẹp giản dị và trong sáng. Cuối cùng, sông Hương ở thượng nguồn giống như “người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở”. Dường như, sông Hương giống như một cái nôi, giống như một người mẹ đã sinh ra và nuôi dưỡng những nét đẹp văn hóa ngàn đời của thành phố Huế. Có thể thấy, bằng hàng loạt những hình ảnh so sánh độc đáo, sông Hương ở thượng nguồn như một sinh thể đa tính cách, có vẻ đẹp hùng tráng mãnh liệt nhưng cũng có vẻ đẹp dịu dàng, nữ tính.
Nếu ở thượng nguồn, sông Hương là một sinh thể đa tính cách thì khi về đến ngoại vi của thành phố Huế tác giả đã cho người đọc thấy được vẻ đẹp dịu dàng, trầm mặc của nó. Bằng cặp mắt quan sát đầy tinh tế của mình, ở ngoại vi thành phố Huế, sông Hương hiện lên như “người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại” – một người con gái đẹp với những điều cong mềm mại bởi dòng sông ấy đang chuyển dòng một cách liên tục và đang uốn mình để khoe, để phô diễn những đường cong duyên dáng, mềm mại của mình. Thêm vào đó, sông Hương còn hiện lên là một người con gái dịu dàng, duyên dáng và luôn biết cách tự làm mới bản thân mình bằng cách thay đổi liên tục sắc áo của chính mình “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím”. Ở nơi đây, sông Hương còn mang trong mình vẻ đẹp trầm mặc, “như triết lí, như cổ thi” bởi nó ẩn mình  trong “những rừng thông u tịch” và “lăng tẩm đồ sộ”.

Sông Hương thơ mộng giữa thành phố Huế
Nếu sông Hương ở ngoại vi thành phố hiện lên với vẻ đẹp của một người con gái đẹp – mềm mại, dịu dàng nhưng đồng thời cũng mang vẻ đẹp trầm mặc thì sông Hương khi đã nằm trọn trong lòng thành phố Huế lại mang nét đẹp riêng. Trong lòng thành phố, sông Hương giống như “điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”. Đặc biệt, với vốn hiểu biết phong phú và sâu rộng của mình, ông đã đi so sánh sông Hương với những dòng sông khác trên thế giới để làm rõ nét khác biệt của sông Hương. Trước hết, tác giả đã so sánh sông Hương với “sông Xen của Pa-ri, sông Đa-nuýp của Bu-đa-pét” để thấy điểm giống nhau giữa chúng là nằm trọn trong lòng thành phố nhưng đồng thời qua đó cũng thấy được nét khác biệt của sông Hương chính ở chỗ sông Hương vẫn giữ được cho Huế vẻ đẹp của một đô thị, một thành phố cổ  với những cây đa, cây cừa cổ thụ, với những ánh lửa thuyền chài lập lòe trong đêm… Thêm vào đó, tác giả đã so sánh sông Hương với sông Lê-nin-grat của Nga để thêm một lần nữa thấy sự khác biệt của sông Hương. Nếu Lê-nin-grat chảy nhanh, lưu tốc mạnh thì sông Hương lại hoàn toàn khác, nó có điệu chảy lặng lờ, chậm rãi, “cơ hồ chỉ còn là mặt hồ yên tĩnh”. Nét chậm rãi, lưu tốc chậm ấy của sông Hương có thể cảm nhận được bằng thị giác qua trăm ngàn những cánh hoa đăng trôi nhẹ nhàng, “như vấn vương của một nỗi lòng”. Sông Hương ở trong lòng thành phố Huế như bản nhạc trữ tình nhẹ nhàng, chậm rãi dành riêng cho mảnh đất cố đô. Cùng với đó, ở nơi đây, sông Hương còn hiện lên như “một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya” – một người chơi đàn rất giỏi và độc đáo.
Có thể thấy, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường đã miêu tả lại một cách chi tiết, sinh động và độc đáo về thủy trình của sông Hương từ thượng nguồn đến trước khi ra biển. Nhưng không chỉ dừng lại ở đó, bằng tất cả tình yêu, sự say đắm với sông Hương, với Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã viết về sông Hương ở vẻ đẹp của lịch sử và thi ca. Trước hết, sông Hương hiện lên là dòng sông của lịch sử. Nhìn lại suốt cả chặng đường dài của lịch sử dân tộc, sông Hương đã góp sức mình làm nên những trang sử hào hùng của dân tộc. Thời kì dựng nước, nó là dòng sông biên thùy xa xôi, thời kì trung đại, gắn với tên tuổi của anh hùng Nguyễn Trãi. Và để rồi trong suốt thế kỉ XIX hay trong cuộc cách mạng tháng Tám năm 1945 và cả mùa xuân năm 1968, sông Hương đã ghi dấu lại những chiến công vẻ vang của dân tộc. Thêm vào đó, sông Hương còn là dòng sông của cuộc đời. Nó như một người con gái dịu dàng của đất nước. Người con gái ấy khi nghe lời gọi, đã “sẵn sàng hiến cuộc đời mình để làm một chiến công” và để rồi khi trở về với cuộc sống đời thường, sông Hương lại là một người con gái dịu dàng. Và cuối cùng, sông Hương chính là dòng sông của thi ca, là một dòng sông đẹp và là nguồn cảm hứng của biết bao nhà thơ, nhà văn. Dòng sông ấy không bao giờ lặp lại mình trong các sáng tác của các nghệ sĩ, mỗi nhà thơ lại có những cảm nhận riêng về nó. Ta có thể bắt gặp những sông Hương với vẻ đẹp khác nhau trong thơ của Tản Đà, Cao Bá Quát, Bà huyện Thanh Quan…
Tóm lại, bằng vốn hiểu biết hướng nội, văn phong mê đắm, tài hoa cùng tình yêu say đắm với sông Hương, với xứ Huế mộng mơ, Hoàng Phủ Ngọc Tường qua bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông” đã thể hiện một cách hấp dẫn, sinh động vẻ đẹp của sông Hương.
——————-HẾT BÀI 1————————-
Tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông? không chỉ gợi ra những hình dung về dòng sông Hương xinh đẹp, mộng mơ của xứ Huế mà còn thể hiện được vốn am hiểu sâu sắc, tình cảm gắn bó sâu nặng và cả nét tài hoa nghệ sĩ của người cầm bút. Tiếp tục tìm hiểu về tùy bút này, bên cạnh bài Phân tích tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông, các em có thể tìm hiểu thêm về hình tượng dòng sông hương cũng như chất trữ tình đậm nét trong tác phẩm qua việc tham khảo: Hình tượng sông Hương trong tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông, Vẻ đẹp trữ tình của hình tượng dòng sông qua tác phẩm Người lái đò sông đà và Ai đã đặt tên cho dòng sông, Cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường trong tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông, Phân tích Hành trình đi tìm vẻ đẹp của sông Hương nơi đầu nguồn trong đoạn Ai đã đặt tên cho dòng sông.
2.  Phân tích bài Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường, mẫu số 2:
Hoàng Phủ Ngọc Tường không phải là nhà văn gốc Huế, ông vốn gốc người Quảng Trị, nhưng từ khi sinh ra ông đã ở Huế và cho đến tận cuối đời ông vẫn gắn bó với đất Huế. Có lẽ cũng chính vì thế mà nhà văn có một tình yêu và sự nghiên cứu rất sâu sắc về văn hóa, lịch sử, địa lý của xứ Huế, là cơ sở vững chắc để viết được bài tùy bút này xuất sắc đến vậy. Nhà văn luôn sáng tác với một phong cách nghệ thuật riêng biệt, tác phẩm của ông luôn mang một sức liên tưởng dồi dào và lối hành văn mê đắm, hài hòa, kết hợp nhuần nhuyễn giữa cái chất trữ tình và trí tuệ, giữa nghị luận sắc bén và niềm suy tư đa chiều. Chính những đặc điểm ấy ở nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường mà nền văn học Việt Nam mới có được những trang bút ký tuyệt vời có giá trị sâu sắc cho đến tận ngày hôm nay.
Tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông được viết vào ngày 4-1-1981, tại Huế, được in trong tập sách cùng tên, bài bút gồm có ba phần, đoạn trích chúng ta được học nằm ở phần mở đầu, chủ yếu nói về vẻ đẹp thơ mộng trữ tình của dòng Hương giang lững lỡ giữa trời Huế mộng mơ.
Hoàng Phủ Ngọc Tường viết những trang bút ký này bằng tất cả tình yêu thương cùng cảm xúc dâng trào của mình trong nỗi niềm với Huế. Hình ảnh sông Hương hiện lên như hình ảnh một cô gái Huế xinh đẹp, diễm tình, mái tóc đen dài như suối, tính cách của cô gái mang đầy màu sắc mới mẻ, có cá tính lúc mạnh lúc dịu dàng uyển chuyển.
Mở đầu, dưới sự am tường sâu sắc về địa lý, tác giả đem đến cho người đọc người nghe cái vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên đa dạng phong phú cùng sức quyến rũ của dòng sông. Sông Hương được nhìn nhận trên vẻ đẹp cảnh quan địa lý của xứ Huế và ngược lại vẻ xinh đẹp của thiên nhiên hai bên bờ sông cũng được dòng sông nâng đỡ làm nổi bật hẳn, giữa chúng là sự tương hỗ, phụ trợ cho nhau tạo nên một vẻ đẹp rất Huế, rất thơ  mộng. Sông Hương chảy qua ba đoạn lớn, sông Hương chảy giữa lòng Trường Sơn, sông Hương chảy ở ngoại vi thành phố Huế, cuối cùng là sông Hương chảy qua thành phố, và chính lúc lúc này dòng Hương Giang đã in bóng cái vẻ đẹp tuyệt mỹ của kinh thành Phú Xuân.
Sông Hương trong không gian núi rừng Trường Sơn, in bóng những vẻ đẹp mà núi rừng Trường Sơn đã tạo nên, đã góp phần hình thành nên dòng sông xinh đẹp. Và để làm rõ điều này tác giả đã đưa vào bài bút ký ba hình ảnh so sánh và nhân hóa đặc biệt ấn tượng, “sông Hương như một bản trường ca của rừng già”,  một hình ảnh so sánh hết sức độc đáo mới lạ, cho thấy cái cá tính của tác giả trong việc liên tưởng rất phong phú và mạnh mẽ đậm chất Hoàng Phủ Ngọc Tường. Sông Hương mang cái chất hào hùng, dài bất tận, nằm giữa lòng Trường Sơn với bộ mặt vừa hùng vĩ vừa hùng tráng, cũng rất đỗi trữ tình. Tất cả thể trong cái nhịp chảy của nó “rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn”, “mãnh liệt qua những ghềnh thác”, “cuộn xoáy như những cơn lốc”, tác giả sử dụng những động từ mạnh để nhấn mạnh cái hùng tráng của dòng sông. Nhưng không chỉ thế dòng sông cũng chẳng kém phần thơ mộng trữ tình khi chảy qua “những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng” và giữa cái cảnh sắc ấy dòng sông lại mang những phẩm chất khác hẳn “dịu dàng và say đắm”. Cả dòng sông tồn tại như một sinh thể mang những nét tính cách đối lập nhau nhưng vẫn rất hài hòa tạo nên một vẻ đẹp đa dạng phong phú, một sức sống mãnh liệt cho dòng Hương giang.
Nhưng chưa dừng lại ở đó, tự cảm thấy vẫn chưa lột tả hết được cái vẻ đẹp, cái tính cách của dòng sông ở đoạn này, nên nhà văn dùng tiếp một hình ảnh nhân hóa đầy sáng tạo, tác giả so sánh sông Hương giống như “một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”, giống như bộ tộc sống du mục, tự do mạnh mẽ có phần hoang dại, làm ta liên tưởng đến những cô gái với vũ khúc tình tứ, cháy bỏng, say mê lòng người. Dòng sông qua miêu tả của tác giả trở nên có cá tính và tâm hồn khoáng đạt, chính rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng. Cái cá tính và tâm hồn ấy lại chính là thứ mà dòng sông muốn giấu đi và ẩn mình trong núi ngàn sâu thẳm, ngay khi ra khỏi rừng già, nó đã lập tức kết thúc phần đời hùng tráng ấy tại cửa rừng và ném chìa khóa vào lòng sâu của vực thẳm dưới núi Kim Phụng. Việc Hoàng Phủ Ngọc Tường tìm đến được vùng thượng nguồn con sông, thể hiện cái sự kỳ công, lòng khám phá không ngừng, cái sự tinh tế trong cảm nhận của nhà văn, thể hiện được quá trình lao động nghệ thuật công phu và khó nhọc của tác giả.
Ngay sau khi ra khỏi rừng già sông Hương đã vặn mình và khoác lên mình một tấm áo với nét đẹp hoàn toàn mới lạ, khiến cho chúng ta hơi ngỡ ngàng, bối rối. Tác giả so sánh vẻ đẹp của sông Hương như “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”, mang trong mình vẻ đẹp dịu dàng đầy trí tuệ, nuôi dưỡng những đứa con xứ Huế, bồi đắp nên nền văn hóa hai bên bờ sông cho cố đô băng dòng phù sa ngọt ngào, ấm áp. Sự lặng lẽ chảy, lặng lẽ cống hiến bồi đắp phù sa để hình thành nên nền văn hóa rực rỡ, giống như một người mẹ hiền lúc nào cũng âm thầm, hi sinh chịu đựng, tất cả vì những đứa con thân yêu, người mẹ ấy chẳng đòi hỏi gì, chỉ mong sao con mình khôn lớn, nay mai tỏa khắp phương trời. Đến đây tác giả đã thực sự thành công khi biến một dòng sông vốn vô tri vô giác, nay đã trở thành một sinh thể có cảm xúc, có cá tính, biết hi sinh như một con người thực thụ, để lại cho người đọ người nghe những ấn tượng vô cùng sâu sắc về dòng sông.

Bài văn mẫu Phân tích tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường
Hết phần chảy ở giữa Trường Sơn, sông Hương bắt đầu một giai đoạn mới trong cuộc đời của mình ở vùng ngoại vi kinh thành Huế, đi qua vùng Châu Hóa đầy hoa dại, hết sức lãng mạn, hết sức thi vị. Mang vẻ đẹp của “người gái đẹp”, trong cảm nhận của nhà văn cô gái ấy đang nằm ngủ mơ màng, thì người tình mong đợi đến và đánh thức. Sở dĩ tác giả có liên tưởng như vậy là bởi dòng sông khúc này nước chảy rất êm đềm. Hành trình về xuôi, hành trình chảy ra cửa biển Thuận An của sông Hương giờ đây giống như một cuộc tìm kiếm có ý thức, tìm kiếm người tình trong mộng. Thế nên đoạn chảy này được tác so sánh như cuộc tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoa và đầy đam mê. Đây là hành trình của những người yêu nhau tìm về với nhau, là hành trình của nàng công chúa đi tìm chàng hoàng tử trong mơ. Dòng sông mang trong mình đầy đủ những sức sống mới những vóc dáng mới, chuyển dòng một cách liên tục, “vòng giữa những khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những đường cong thật mềm”. Tác giả ngắm nhìn dòng sông mà tưởng tượng đến “người gái đẹp” đang phô ra những đường cong quyến rũ đầy hấp dẫn của mình, đây là dòng liên tưởng đầy sáng tạo và mạnh mẽ của nhà văn.
Sông Hương khi đi qua vùng Châu Hóa không chỉ mang vẻ đẹp mềm mại quyến rũ của người con gái mà còn mang những vẻ đẹp rất đa dạng và phong phú. “Có khi sắc nước trở nên xanh thẳm”, “mềm như tấm lụa”, một vẻ đẹp mềm mại, yên bình đến thế. Rồi dòng sông khi đi qua những ngọn đồi, mặt nước phản quang thành những mảng màu rực rỡ, “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím”, thật kỳ thú và dòng Hương Giang như một bức tranh nhiệm màu, đặc sắc vô cùng. Khi sông Hương đi qua những lăng tẩm thì lại trở nên trầm mặc, cổ thi, tạo cảm giác như dòng sông Hương đang chiêm nghiệm, thành kính, suy nghĩ về lịch sử của những ông hoàng bà chúa xưa kia đã từng huy hoàng như thế nào, và rồi ông Hương bỗng bừng sáng, trẻ trung hơn hẳn khi nghe thấy âm thanh của thành phố.
Cuối cùng tác giả đem đến cảnh sông Hương nằm trong vòng tay của kinh thành Huế như người con gái đang e ấp trong vòng tay của người thương, và lúc chuẩn bị rời xa người yêu. Nhà văn thật tài tình khi sáng tác ra những hình ảnh độc đáo “chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như vành trăng non”, gợi ra một mối tình mới chớm của người con gái Huế. Rồi thì “dòng sông mềm hẳn đi như tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu”, như tấm lòng thẹn thùng, bẽn lẽn của cô gái Huế trong tình yêu đầu đời.
Tác giả so sánh sông Hương như một điệu “slow” của xứ Huế, chậm rãi, như một “mặt hồ yên tĩnh”,  “điệu chảy lặng lờ của nó ngang qua thành phố… Đấy là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”, những câu văn mang theo âm nhạc chậm chạp  hòa vào lòng người đọc, du dương, mềm mại, ý nhị, một sức liên tưởng đầy thi vị, lãng mạn. Rồi thì nhà văn lại tiếp tục có những liên tưởng mới hết sức thú vị “sông Nê-va cuốn trôi những phiến băng lô xô”, “mỗi phiến băng chở một con hải âu nghịch ngợm đứng co lên một chân, thích thú với chiếc thuyền xinh đẹp của chúng”. Tác giả muốn hóa mình thành con chim hải âu trôi nhanh ra biển trên chiếc tàu thủy tinh ấy, rồi cuối cùng chẳng kịp nói lời tạm biệt với lũ bạn trên bờ vì tàu trôi nhanh quá, thế tác giả mới thấm thía nhớ về sông Hương và “chợt thấy quý cái điệu chảy lặng lờ của nó khi đi qua thành phố”. Kiểu chảy lững lờ ấy khiến ta liên tưởng đến một cô gái, bẽn lẽn nửa muốn đi, nửa lại muốn ở, chẳng nỡ rời xa vòng tay yêu dấu của người thương, lòng đầy vấn vương. Với lối viết sinh động và sáng tạo, tác giả biến dòng Hương giang thành một “nàng thơ” vừa cá tính lại vừa e ấp, dịu dàng đắm mình trong tình yêu cùng chàng trai xứ Huế mộng mơ.
Hơn thế nữa sông Hương còn là nhân chứng cho lịch sử biết bao thăng trầm hưng thịnh của cố đô Huế “vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân”, những dấu ấn, những sự kiện không bao giờ có thể lãng quên của dân tộc Việt Nam, đều được sông Hương chứng kiến và ghi lòng tạc dạ. Sông Hương chính là biểu tượng đẹp đẽ nhất xây dựng cho Huế một hình ảnh xinh đẹp thơ mộng, suốt mấy nghìn năm văn hiến của đất nước. Một vẻ đẹp lặng lờ, ẩn sâu trong đó là nét cá tính, sông Hương đã có từ lâu nhưng nó chưa bao giờ già cỗi, nó vẫn mang trong mình nhiệt huyết yêu đương của cô gái đang độ xuân thì.
Bằng óc sáng tạo, liên tưởng tài tình, sự quan sát tỉ mỉ, tinh thế, sự am hiểu tinh tường về các kiến thức xã hội, văn hóa của xứ Huế tác giả Hoàng phủ Ngọc Tường đã cho ra đời một tác phẩm bút ký thật đặc sắc, như họa vào lòng người đọc người nghe một bức tranh Huế và sông Hương tuyệt đẹp, vẻ đẹp vừa gần gũi, lại thiêng liêng, nhưng cũng rất dịu dàng e lệ. Tất cả như hướng độc giả đến cái khao khát một lần được về thăm Huế, đứng trên cây cầy Tràng Tiền vắt ngang sông Hương mà chiêm ngưỡng dòng sông cho thỏa nỗi lòng.
——————-HẾT BÀI 2————————-

3. Phân tích tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường, mẫu số 3 (Chuẩn):
“Đường vô xứ Nghệ quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ”.
Đã ai tới Huế mà chưa một lần thử nghe hát trên dòng sông Hương chưa? Sông Hương chính là biểu tượng của xứ Huế mộng mơ, dưới ngòi bút của Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương lại mang một vẻ đẹp nữ tính, dịu dàng. Nhà văn đã dựng lên một bức tranh thiên nhiên với phong cảnh hữu tình đó là dòng sông quê hương qua bài kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”
Hoàng Phủ Ngọc Tường là một nhà văn, nhà khảo cứu văn học, văn hóa. Ông là một nhà văn chiến sĩ, có phong cách nghệ thuật độc đáo và có sở trường về thể kí đồng thời là người đã có công đưa thể kí Việt Nam phát triển lên đến đỉnh cao của văn học. “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là một trong tám bài kí được xuất bản lần đầu năm 1986. Tác phẩm đã làm nổi bật phong cách nghệ thuật của Hoàng Phủ Ngọc Tường, đó là sự uyên bác, giàu chất thơ và giàu trí tưởng tượng.
Sông Hương là đối tượng để bộc lộ tâm tình, là khách thể của trang viết trong sự thể hiện cái tôi của nhà văn. Sông Hương chính là đối tượng để khảo cứu làm nên vẻ đẹp của xứ Huế. Chính vì vậy, sông Hương đã được nhìn nhận dưới nhiều góc độ khác nhau, từ góc độ địa lí đến lịch sử và qua góc nhìn văn hóa, thơ ca.
Ở góc độ địa lí, Hoàng Phủ Ngọc Tường tìm hiểu trực tiếp sông Hương ở thượng nguồn để phát hiện nhiều vẻ đẹp khác nhau của dòng sông. Đây là dòng sông có mối quan hệ mật thiết với dãy Trường Sơn. Có lẽ vì thế mà nó tựa như “một bản trường ca rừng già với tiết tấu hùng tráng, dữ dội”. Sông Hương khi “rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, lúc mãnh liệt vượt qua ghềnh thác, khi cuộn xoáy như cơn lốc dưới đáy vực sâu”. Sông Hương mang dáng vẻ trữ tình hiện đại “lúc dịu dàng, say đắm giữa những rặng dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng.” Hoàng Phủ Ngọc Tường đã sử dụng biện pháp nhân hóa để bạn đọc cảm nhận được sông Hương như một “cô gái Di- gan phóng khoáng và man dại” với “một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng” làm cho dòng sông nổi bật ở vẻ đẹp cá tính, hùng vĩ. Nhà văn đã sử dụng hàng loạt động từ, tính từ gây ấn tượng mạnh: “rầm rộ”, “mãnh liệt”, “cuộn xoáy”, “dịu dàng”, “say đắm”, “gan dạ”, “tự do” để diễn tả từng trạng thái thay đổi của dòng sông. Tác giả còn sử dụng lối so sánh táo bạo, đặc biệt đầy hình ảnh: Sông là “bản trường ca của rừng già”, là “cô gái Di- gan”, là “người mẹ phù sa”. Tác giả đã nhân hóa sông trong liên tưởng với một cô gái, đây là liên tưởng kín đáo, ấn tượng làm cho gương mặt sông Hương được nắm bắt ở chiều sâu và ở nhiều phương diện khác nhau.

Dòng sông Hương gắn liền với nền văn hóa xứ sở của thành phố Huế
Trước khi vào đến miền đất của kinh thành Huế, sông Hương “trở thành người tình dịu dàng và chung thủy với cố đô”. Sông Hương là người con gái đẹp “nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại”. Sông đã thay đổi hình hài, làm mềm đi nét nữ tính của mình. Sông Hương đã bộc lộ được nét lịch lãm và tài hoa, đã thay đổi hình dáng “mềm như tấm lụa”, màu sắc “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím” để dòng chảy trôi đi thực chậm. Sông Hương mang vẻ đẹp trầm mặc như triết lí, như cổ thi được đặt trong mối quan hệ với vẻ đẹp của người con gái Di – gan. Khi ra khỏi vùng núi, sông Hương như một nàng tiên được đánh thức bỗng bừng lên sức trẻ và niềm khao khát của tuổi thanh xuân để chuyển dòng liên tục. Dòng sông có ý thức kiếm tìm về thành phố, “vui tươi hẳn lên” khi tìm đúng đường về, sông Hương còn là “người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya” ru mọi người vào giấc ngủ yên bình. Khi chảy vào thành phố Huế, sông Hương như đã tìm thấy mình khi gặp thành phố thân yêu, sông Hương đã vui tươi hẳn lên giữa những bãi xanh biếc của vùng ngoại ô Kim Long. “Dòng sông kéo một nét thẳng thực yên tâm theo hướng Tây Bắc- Đông Nam, tự uốn một cánh cung rất nhẹ nhàng sang Cồn Hến”, dòng sông mềm mại hẳn đi như tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu. Sông Hương duy nhất thuộc về một thành phố, là niềm tự hào của xứ Huế, của con người Huế. Sông Hương đã đánh thức được linh hồn của dân tộc, khác hẳn với các dòng sông khác ở cảnh “lập lòe trong sương đêm những ánh lửa thuyền chài của một linh hồn Mô – tê xưa cũ”.
Sông Hương được cảm nhận rất riêng trong sự tìm tòi thú vị của các nhà văn, nó có chút lẳng lơ, kín đáo của tình yêu. Nhìn bằng con mắt hội họa, sông Hương và những chi lưu của nó tạo nên những nét cổ kính của cố đô. Qua cách cảm nhận âm nhạc, sông Hương như một điệu “slow” tình cảm dành riêng cho Huế, sâu lắng, trữ tình. Với cái nhìn đắm say của trái tim đa tình, sông Hương là người tình dịu dàng và chung thủy được nhìn nhận ở nhiều phương diện dưới các góc độ khác nhau. Dưới cái nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương được đối sánh trong các ngành nghệ thuật, sông Hương về với Huế như hồn gặp xác, là tiếng nói của người con gái đi được nửa cuộc đời và tìm được người tình nhân đích thực. Sông Hương đã làm cho Huế đẹp một cách trầm lặng và có chút gì đó lẳng lơ, kín đáo.
Sông Hương là dòng sông lịch sử. Dòng sông được khơi gợi trong sách “Dư địa chí” của Nguyễn Trãi nó mang tên là Linh Giang. Dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt để bảo vệ biên giới phía Nam Tổ quốc qua những thế kỉ trung đại. Dòng sông ấy còn vẻ vang soi bóng kinh thành Huế cùng người anh hùng Nguyễn Huệ. Nó đã chứng kiến Cách mạng tháng Tám, mùa xuân Mậu Thân 1986 bằng những chiến công rung chuyển. Sông Hương đã chứng kiến biết bao sự kiện lịch sử, mang đậm dấu ấn thời gian.
Không chỉ được nhìn ở dưới góc độ địa lí, lịch sử, sông Hương còn được nhìn dưới góc độ văn hóa và thơ ca. Từ góc độ văn hóa, trong cách nhìn với âm nhạc tác giả đã gắn sông Hương với một nền âm nhạc cổ điển Huế: “Sông Hương trở thành người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya”. Từ đó, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã liên hệ đến việc nghe hát trên sông Hương. Nhà văn đã đưa ra một minh chứng rằng: “Toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế được sinh thành trên mặt nước của dòng sông này trong một khoang thuyền nào đó giữa tiếng nước rơi bán âm của những mái chèo khuya”. Từ góc nhìn văn hóa, người nghệ sĩ đã tưởng tượng về đại thi hào Nguyễn Du, về Kiều: “Trong như tiếng hạc bay qua – Đục như tiếng suối mới sa nửa vời”. Nhà văn đã đặt hình ảnh dòng sông trong mối quan hệ với tiếng chuông chùa ngân nga khi vào Huế để nhìn nhận. Từ âm thanh của cuộc sống, tác giả đã nói đến tiếng nước vỗ vào mạn thuyền hình thành lên những điệu hò dân gian. Nhiều lần, nhà văn đã liên tưởng đến truyện Kiều của Nguyễn Du đại thi hào đã từng có thời gian sống ở Huế, truyện Kiều ra đời từ mảnh đất có truyền thống nhã nhạc cung đình để hình thành nên cái nôi của văn chương, văn hóa.
Từ góc độ thơ ca, sông Hương không bao giờ lặp lại mình trong cảm hứng của những người nghệ sĩ. Mỗi nhà thơ đều có một khám phá riêng về nó. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã làm dậy lên những vần thơ biếc xanh của Tản Đà: “Dòng sông trắng – Lá cây xanh”. Hình ảnh này với câu chữ của tác giả cho thấy sự đồng cảm của Hoàng Phủ Ngọc Tường về một sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc. Đây là minh chứng thời gian của những tâm hồn nhạy cảm của các thi nhân. Nhà văn cũng làm sống dậy, sông Hương hùng tráng như “kiếm dựng trời xanh” trong khí phách của Cao Bá Quát. Sông Hương quan hoài trong nỗi sầu vạn cổ của thơ Bà Huyện Thanh Quan, có sức mạnh phục sinh của tâm hồn trong thơ Tố Hữu. Điều kì diệu là nhà văn đã nhìn thấy sông Hương trong mối quan hệ với Kiều. Cách so sánh, liên tưởng của tác giả trong mối liên hệ giữa các mạch nguồn thơ ca chảy tha thiết trong văn chương muôn thuở đã tạo nên một dấu ấn riêng về phong cách nghệ thuật của nhà văn giàu chất thơ.
“Ai đã đặt tên cho dòng sông ?” là bài kí đặc sắc về con sông Hương của xứ Huế qua đó đã thể hiện cái “tôi” cá nhân của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Đó là một cái “tôi” tài hoa, uyên bác. Sông Hương được miêu tả dưới nhiều góc độ khác nhau, sông Hương là dòng sông của âm nhạc, của thơ ca, của lịch sử gắn liền với những nét đặc sắc về văn hóa, về vẻ đẹp của con người xứ Huế. Cái tôi uyên bác được thể hiện ở sự vận dụng cái nhìn đa ngành, vận dụng kiến thức của nhiều lĩnh vực nghệ thuật để khắc họa vẻ đẹp của dòng sông. Sông Hương được tô đậm ở nét đẹp trữ tình, thơ mộng. Sông Hương được miêu tả qua chiều sâu văn hóa xứ Huế, nó như “người mẹ phù sa” bồi đắp cho vùng đất giàu truyền thống văn hóa từ bao đời nay. Sông Hương còn được cảm nhận qua lăng kính của tình yêu. Thủy trình của sông Hương là thủy trình có ý thức đi tìm người tình mong đợi, khi chảy giữa thành phố Huế, sông Hương mềm mại hẳn đi như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu. Trước khi đổ ra cửa biển, sông Hương như “người con gái dùng dằng chia tay người yêu”, thể hiện một nỗi niềm vương vấn một chút lẳng lơ kín đáo. Cái “tôi” của tác giả là một cái “tôi” nặng lòng với quê hương, xứ sở. Chắc hẳn, nhà văn phải yêu quê hương lắm thì mới có thể lột tả dòng sông quê hương một cách xuất sắc như vậy. Nhà thơ đã dành toàn bộ tâm huyết của mình để theo dõi toàn bộ thủy trình của dòng sông với vốn hiểu biết sâu rộng về các kiến thức liên quan. Nhà văn đã quan sát tỉ mỉ dòng sông từ trước khi vào thành phố rồi đến khi đổ ra bể dòng sông đã có những thay đổi ra sao. Cái “tôi” của Hoàng Phủ Ngọc Tường thật là một cái “tôi” đa phong cách, mang dấu ấn riêng biệt và giàu chất thơ. Nhà văn đã phát hiện và trân trọng vẻ đẹp của dòng sông và có những so sánh táo bạo với hình ảnh cô gái Di – gan, người mẹ phù sa, người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya. Nhà văn đã liên tưởng tới những nhà thơ khác cùng viết về sông Hương như Nguyễn Du, Tố Hữu, … nhà văn nhớ đến Kiều và muốn được đắm chìm trong những giai điệu ca Huế trên sông Hương. Tất cả những điều đó đã tạo nên một cái “tôi” riêng biệt mang đậm dấu ấn phong cách nghệ thuật Hoàng Phủ Ngọc Tường.
Đoạn trích là đoạn văn xuôi súc tích và đầy chất thơ về sông Hương. Dưới cái nhìn tài hoa, uyên bác của tác giả, sông Hương được khám phá ở nhiều góc độ khác nhau, từ địa lí lịch sử đến văn hóa, thơ ca. Nhà văn đã kết hợp linh hoạt giữa kể và tả sử dụng tài hoa các biện pháp tu từ nghệ thuật như nhân hóa, so sánh, ẩn dụ khiến cho con sông từ vật vô tri vô giác nay bỗng trở nên có hồn, có tính cách, có tâm trạng khi thì dịu dàng, đắm đuối khi lại mạnh mẽ, quyết liệt. Ngôn từ phong phú, đa dạng, giọng văn đầy biến hóa đã tạo nên tuyệt bút “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” mang nét riêng biệt trong văn phong của tác giả.
Tùy bút “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” đã thể hiện được tấm lòng yêu quê hương, yêu con người xứ Huế của nhà văn. Qua đó, cho thấy vốn hiểu biết sâu rộng và phong phú của nhà văn về các kiến thức văn hóa, nghệ thuật. Bài kí trên đã khẳng định được thành công của tác giả trên con đường văn học ở thể bút kí đồng thời cũng thể hiện cái “tôi” cá nhân riêng biệt, trữ tình. Nhà văn đã đem đến cho chúng ta một bài học về tình yêu thiên nhiên, quê hương đất nước. Bởi nếu có quê hương thì mới có chúng ta ngày hôm nay. Phải chăng vì thế mà trong thơ của Đỗ Trung Quân đã viết:
“Quê hương là gì hở mẹMà cô giáo dạy phải yêuQuê hương là gì hở mẹAi đi xa cũng nhớ nhiều”
“Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là một tìm tòi và thể hiện sự mới mẻ của Hoàng Phủ Ngọc Tường đối với thể loại bút kí. Qua đó, tác giả đã ngợi ca vẻ đẹp của thiên nhiên xứ Huế và khẳng định được tài năng uyên bác của mình. Chính vì thế mà sông Hương đã trở thành một dòng sông bất tử, luôn chảy trôi mãi cùng thời gian và trong tâm trí độc giả.
——————–HẾT———————-
Sau khi đã Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông các em có thể đi vào Cảm nhận về Ai đã đặt tên cho dòng sông hoặc tham khảo Soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông nhằm củng cố kiến thức của mình về những nội dung văn học này.
https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-tac-pham-ai-da-dat-ten-cho-dong-song-cua-hoang-phu-ngoc-tuon-41555n.aspx

# Phân # tích # tác # phẩm # đã # đặt # tên # cho # dòng # sông # của # Hoàng # Phủ # Ngọc # Tường

• Tổng hợp: Phần Mềm Portable
• #Phân #tích #tác #phẩm #đã #đặt #tên #cho #dòng #sông #của #Hoàng #Phủ #Ngọc #Tường

Source: https://wikisongkhoe.com
Category: Hỏi đáp ✅ (ĐÃ XÁC MINH)