Bob Marley: thanh niên chuyên cần truyền cảm hứng

Ở Nước Ta những năm đầu thập niên 90, tôi nghĩ hẳn mọi người đều nhớ tivi thời đó cực kỳ hay phát bài ” Kingston Town ” của nhóm UB40. Giai điệu và lối hát chảy nước đấy tự dưng lại rất đi vào lòng dân cư Nước Ta, và hình như cái tiếng trống đảo phách nghe ngược ngược đó khiến con người lúc đó thấy lòng như dịu lại chứ không phấn khích lên như nhạc Rock n Roll

Đọc thêm:

Với nhiều người Nước Ta ở thời khó khăn vất vả đó, có lẽ rằng UB40 và ” Kingston Town ” là ban nhạc quan trọng chả kém gì những The Beatles với ” Ob-la-di, Ob-la-da ” hay The Eagles với ” Hotel California ” .

Tin tốt là riêng vụ nhạc Reggae này thì Việt Nam không đi sau thế giới xa lắm. Năm 1973, ban nhạc nặng như Led Zeppelin tự dưng cho ra một bài nhạc tên “D’yer Mak’er” trong album Houses Of The Holy nghe chả giống ai cả khiến cho một số lượng fan còn cảm thấy khó chịu. Còn năm 1974, Eric Clapton tạo ra một bản hit vực lại sự nghiệp của ông qua bài I Shot The Sheriff siêu đỉnh với giai điệu bluesy nhưng nhịp điệu rất khác lạ. 

Và đến năm 1979, khi The Policera album thứ hai của họ, Reggatta de Blanc, phần beat trong những track như ” Reggatta de Blanc “, ” Bring on the Night “, hay ” Walking on the Moon ” đã lập tức đưa tay trống Stewart Copeland trở thành một hiện tượng kỳ lạ trong âm nhạc với lối đánh cải cách chưa từng có và không mất quá nhiều thời hạn sau đó để Copeland trở thành một tượng đài chơi trống .

Tất nhiên tôi không có dự tính lấy đi điều gì từ Copeland ( Modern Drummer Hall Of Fame, Classic Drummer Hall Of Fame, lẫn Rock n Roll Hall Of Fame ), nhưng công minh mà nói, ở thời gian đó, anh đã ” mượn ” một thứ mà chưa nhiều người ” thông thuộc ” vào nhạc của The Police : nhạc reggae .Người phương Tây lúc đó tưởng như họ đã biết toàn bộ về âm nhạc. Nhưng hóa ra không phải vậy. Bỗng dưng một ngày họ bị mê hoặc bởi một dòng chảy âm nhạc lạ len lỏi giữa vô vàn những thứ nhạc rock, blues, r và b, jazz đến từ một hòn hòn đảo thuộc quốc tế thứ ba. Thứ nhạc lạ đó tiên phong được chơi bởi những người đến từ Jamaica với cái tên The Wailers suốt từ đầu thập niên 70 s, mà mãi đến khi họ được hãng đĩa Island chú ý, thì reggae mới đến được với công chúng trên quốc tế .Còn The Police cuối thập niên 70 s bỗng trở thành một ban nhạc thử nghiệm xuất sắc bậc nhất sánh vai với những ông lớn progressive của thập niên 70 s. Nhân tiện, album Catch A Fire của The Wailersvốn là nguồn cảm hứng cho ” D’yer Mak’er ” của Led Zeppelin. Còn bài ” I Shot The Sheriff ” của Eric Clapton là bản cover của chính The Wailers .

Đọc thêm:

Chỉ trước đó không lâu, quốc gia Jamaica những năm 1960 mà đơn cử hơn là ở thị xã Kingston, những người dân lao động tự tạo ra một phong thái nhạc R&B riêng bằng việc cố tính tạo những cú “ nhấn ” trong âm nhạc lệch so với nhịp điệu. Còn lời hát được dùng để miêu tả về sự khổ cực, nghèo nàn, đấm đá bạo lực và phân biệt tại quốc gia này .Thứ nhạc đó dần được tăng trưởng thành cái tên là Reggae và ban nhạc The Wailers cùng trưởng nhóm Bob Marley là đại diện thay mặt nổi bật nhất .Sinh ra từ vùng đất Jamaica, Bob Marley đa phần giao du với những nhóm băng đảng sau khi hai mẹ con chuyển tới sống ở Kingston. Quãng thời hạn đó giúp ông tận mắt chứng kiến những nghiệt ngã của đời sống nghèo khó. Những ai không đủ vững vàng sẽ bị xã hội quật ngã. Còn Bob Marley tìm được mục tiêu sống, đó là âm nhạc .Ban đầu, The Wailers gồm Bob Marley cùng với Peter Tosh và Bunny Wailer tính lập nhóm hát nhạc Ska, một thể loại nhạc dân dã của Jamaica mà phần hát dựa trên câu bass dày xen lẫn tiếng gõ nhịp lách cách đảo ngược. Từ khi có sự tham gia của đồng đội nhà Barrett : Carlton chơi trống và Aston chơi bass, The Wailers mới thực sự có dịp tập trung chuyên sâu tăng trưởng dòng nhạc reggae .Nhạc Ska mặc dầu là thứ âm nhạc rất dễ đi vào lòng người, nhờ sự phối hợp khôn khéo giữa kiểu hát dân dã gốc gác từ phi châu với những nhạc cụ của người da trắng, kiểu nhạc này vẫn rất ” trong sáng ” và không có được những tự sự và chiều sâu tâm trạng như nhạc Blues, thứ âm nhạc của những người gốc Phi bị kẹt lại với đời sống nô lệ ở Mỹ nghĩ ra. Những kẻ gốc Phi trước đó như mong muốn trốn được chạy xuống phía Nam lập ra vương quốc Jamaica, nay có lẽ rằng cần một thứ âm nhạc ” đồng cảm ” hơn với đời sống thiếu thốn bần hàn của họ. The Wailers đem lại thư nhạc đó, bằng cách chơi chậm lại so với nhạc Ska, tăng nặng phần beat hơn, và đặc biệt quan trọng là lời lẽ thâm thúy hơn rất nhiều .The Wailers trở thành một tượng đài ở vương quốc nhỏ bé Jamaica từ rất sớm, nhưng phải chờ đến khi tiếp cận được với Chris Blackwell, chủ của hãng đĩa Island và là người đã lớn lên tại chính quốc gia Jamaica, The Wailers mới có thời cơ tiến ra quốc tế. Bất chấp những lời can gián của những kẻ trong hãng đĩa khi thấy bọn The Wailers chả khác gì đám làm mưa làm gió, thô lỗ và hôi rình, Blackwell lan rộng ra hai tay đảm nhiệm Bob Marley và đồng đội. Mặc dù vậy, mọi thứ không thuận tiện với đĩa Catch A Fire ( 1973 ), dù được giới phê bình khen ngợi vì sự nâng tầm, nhưng lại bị người theo dõi nghe nhạc quốc tế lạnh nhạt .Lý do cũng vì những “ độc lạ ” quá lớn của nhạc Reggae lúc bấy giờ .Khác xa với những thứ nhạc phổ biến mà tất cả chúng ta đều biết như rock, funk, soul, nhạc reggae phá vớ mọi quy luật “ truyền thống cuội nguồn ” trong âm nhạc, đặc biệt quan trọng là ở nhịp điệu .Trong nhạc reggae, phần cơ bản nhất hay còn gọi là xương sống của bài chính là phần trống. Một trong những thứ dễ phân biệt ở nhạc reggae chính là cái nhịp điệu nghe có phần sexy của nhạc người Jamaica, mà phải kể đến kỹ thuật “ one drop ”, được mượn theo tên của chính bài hát One Drop .

Tiết tấu One Drop 

Trong một bài nhạc nhịp 4/4 ( nhịp : 1, 2, 3, 4 ), nếu như trong thể loại rock, blues, .. v .. v .. thì nhịp số 1 ( phách mạnh ) rất quan trọng khi nó lưu lại mốc cho phần đầu của mỗi khuông, giúp cho những nghệ sĩ và ca sĩ hoàn toàn có thể vào nhịp thuận tiện. Do đó, người đánh trống sẽ đánh mạnh kick drum vào nhịp 1 nhất .Ở điệu ” one drop “, người Jamaica bỏ lỡ phách mạnh và để lặng ở nhịp này, không có tiếng kick drum. Thay vào đó kick drum ( và nhiều lúc kém tiếng gõ cạnh snare ) sẽ đánh vào nhịp 3 ở giữa khuông nhạc dễ gây nhầm lẫn cho những kẻ mới tập chơi. Theo cách đánh này, mọi sự chú ý quan tâm được hướng tới đến nhịp 2, 3, và 4 ; làm cho cảm xúc nhạc reggae nghe hẫng và tự dưng lại sexy hơn .Ngoài kỹ thuật “ one drop ” rất phổ cập trong nhạc reggae, còn có hai tiết tấu khác là “ rockers ”, được chơi khá giống như ” one drop ” khi kick drum thi thoảng được đánh ở nhịp 1, và cú nhấn thì can đảm và mạnh mẽ hơn ; hay “ steppers ” khi kick drum đánh ở cả 4 nhịp nhưng với độ trễ nhất định, hơi giống kiểu backbeat trong rock n roll. Chính sự “ trễ nải ” trong nhịp trống của reggae tạo cảm xúc “ chill ” và thư giãn giải trí, dù là cách đánh không thư giãn giải trí chút nào .

 

” Exodus ” với tiết tấu ” Steppers “Thêm vào đó người đánh trống phải phát minh sáng tạo với những biến tấu đảo phách ( đánh lệch so với nhịp của bài ) để nếu nghe kỹ, không phải khuông nhạc nào cũng giống nhau. Để chơi được trống nhạc reggae thì người chơi phải có năng lực giữ nhịp cực chắc do cách biến tấu phá cách đến “ không dễ chịu ”. Và không ai khác, chính tay trống năng lực nhưng có lẽ rằng là ít được chú ý nhất toàn cầu, Carlton Barrett trong nhóm The Wailers, là người đã một mình tạo ra hàng loạt mạng lưới hệ thống beat cho nhạc reggae .Khỏi phải nói thì nhạc cụ quan trọng tiếp theo chính là bass. Vốn gốc từ nhạc ska với mạch câu bass là quan trọng nhất, người đánh bass không chỉ chơi theo cách giữ nhịp cùng trống mà trong nhạc reggae, bass giúp chèo lái bài nhạc. Chính do đó người đánh bass dùng cả nốt đơn, nốt kép lẫn lộn để đánh ra giai điệu và làm những câu riff “ bù ” vào chỗ trống trong bài nhưng lại dừng lại giữ nhịp đều đặn khi trống có câu fill .Đâm ra, nhạc cụ còn lại là guitar lại nhàn. Trái ngược với nhạc rock, tiếng guitar trong nhạc reggae hầu hết để bù lấp tạo cân đối cho câu riff của bass và thường đánh vào nhịp 4 ( hoặc 2 ). Trong nhạc reggae, guitar thường chỉ cần chơi upstroke .

Kỹ thuật “One drop” được biến tấu với nhiều triplet

Các nhạc cụ khác như bộ gõ, tiếng piano hay synthesizer được bổ trợ để thêm màu mè cho nhạc reggae nhưng lối chơi vẫn theo đúng niềm tin hòn đảo nhịp, ví dụ như tiếng synth sẽ đánh vào những khoảng chừng lặng mà không có tiếng hát. Và như Marley có nói, trong nhạc reggae, không quan trọng là “ biết ” cách chơi cho đúng, mà quan trọng là “ cảm ” được nó .Đấy, khi quốc tế hiểu ra nhạc reggae rồi, thì lập tức cả Led Zeppelin cũng bị phê phán là đánh không ra chất. John Bonham nện mạnh quá, chả chill gì, còn Plant hát chả đi vào lòng người gì cả .Mọi người quên mất là trước đó, câu truyện nào cũng phải cần một người anh hùng da trắng tương hỗ. Giống Elvis Presley hay Frank Sinatra, lần này vô tình hơn do Eric Clapton không cưỡng được lại sự mê hoặc của reggae và nhạc của Marley nên đã cover thành công xuất sắc bài ” I Shot The Sheriff “, đưa sự quan tâm của mọi người tới tác giả của bài hát. Sau đấy mới đến câu truyện của Stewart Copelandaka tay trống của The Police .Sao cũng được, rồi thì quốc tế cũng biết đến Bob Marley và The Wailers. Và nhất là album Natty Dread ( 1974 ) cực thành công xuất sắc cả về thương mại lẫn trong giới phê bình, mà phải kể đến ca khúc ” No Woman No Cry ” nổi đình nổi đám khắp quốc tế .Ấy lúc mà mọi người để mắt tới hội The Wailers thì cũng là lúc những thành viên sáng lập quyết định hành động chia tay. May mắn là những thành viên cốt cán tạo nên cái hồn của nhạc reggae trong band chính là Bob Marley và đồng đội nhà Barrett : Carlton ( trống ) và Aston ( bass ) thì vẫn ở lại .Tại Jamaica thời cuối thập niên 70 s, giữa những căng thẳng mệt mỏi trong chính trị của hai phe trái chiều, khi giữa nhân dân bỗng tòi ra một nhân vật nổi tiếng có tính tác động ảnh hưởng như Bob Marley với người dân Jamaica, thì mấy tay cầm quyền kiểu gì chả muốn lôi ông vào mấy vụ chính trị. Khi cuộc bầu cử đến gần, đấm đá bạo lực leo thang đến mức người dân phải gần như tránh ló mặt ra đường, thì Bob Marley được ý kiến đề nghị diễn một buổi hoà nhạc nhằm mục đích làm giảm stress cho đến khi buổi bầu cử kết thúc .Thế nhưng khi chỉ còn mấy ngày trước buổi trình diễn, một nhóm người tiếp cận nhà của Marley và xả súng liên tục từ ngoài. Tám mươi ba viên đạn được nã. Marley cùng vợ và tay quản trị đều trúng đạn. Nhưng may thay mọi người đều qua cơn nguy kịch. Có lời đồn rằng kẻ đứng đằng sau vụ xả súng này là từ đám chính trị nhằm mục đích ngăn cản sự tác động ảnh hưởng của Bob Marley với người dân và cuộc bầu cử .Bị thương nhẹ nhất, nhưng Marley vẫn can đảm và mạnh mẽ triển khai buổi trình diễn theo đúng lịch trình. Thế nhưng sau đó ông quyết định hành động dời khỏi quốc gia Jamaica vì mất đi lòng tin với những con người đã phụ lòng ông .Cũng từ ngày đó, Bob Marley biến hóa cái nhìn và phong thái âm nhạc biểu lộ qua một trong những album hay nhất của ông là Exodus. Giống như kẻ lưu lạc, Marley ví mình như câu truyện về Moses giải cứu người dân Israel khỏi ách bức nô lệ, điều mà ông luôn mong ước mang lại đổi khác cho người dân Jamaica. Album này còn được pha thêm âm thanh của blues, soul, funk và thậm chí còn rock khiến cho nhạc reggae ở đĩa này được biến tấu hơn .Dù rằng chỉ không lâu trước đó, Bob Marley đã đi vào tận đáy lòng mỗi người dân Jamaica bằng lời hát miêu tả chân thực xã hội nghèo khó và đấm đá bạo lực và phân biệt ở Jamaica. Hóa ra cách chơi nhạc reggae chậm lại so với nhạc ska truyền thống cuội nguồn lại đem lại năng lực đồng cảm và lắng nghe đến như vậy. Hóa ra sự tác động ảnh hưởng của Bob Marley từ giáo phái Rastafaria, nơi liên tục lôi kéo những người Jamaica gốc Phi trở về quê cha đất tổ, lại có sức ảnh hưởng tác động sâu rộng đến thế tới những con người tha hương. Và hóa ra, sự thiên tài của Bob Marley năm ở chỗ, khi quốc tế mở màn phải lắng nghe âm nhạc của ông, là lúc ông mở màn truyền đi những thông điệp can đảm và mạnh mẽ nhất. Ai hoàn toàn có thể tưởng tượng nổi, một quốc gia chỉ là hòn hòn đảo nhỏ bé thuộc một quốc tế thứ ba với những người gốc Phi đào thoát khỏi trào lưu nô lệ xứ Cờ hoa và chật vật làm lại cuộc sống, nay đi phổ biến âm nhạc và thông điệp ra quốc tế .

Marley sau đó liên tục phát hành những album khác nữa cho đến cuối cuộc sống ngắn ngủi của ông. Dù cho tham vọng có được hoà bình và công minh cho Jamaica lúc đó không thành hiện thực, Bob Marley vẫn là một tượng đài lớn sánh ngang với những lịch sử một thời giàu tác động ảnh hưởng khác như Bob Dylan, Jimi Hendrix hay Marvin Gayebởi dòng nhạc reggae mà ông đã ra mắt cho quốc tế. Bob Marley trở thành nghệ sĩ tiên phong từ quốc tế thứ ba được vinh danh vào ngôi đền vĩnh cửu của Rock and Roll Hall of Fame .Kể cũng lạ. Khi mà nhạc quốc tế vô cùng nhiều mẫu mã với vòng hoà âm phong phú thì một dòng nhạc reggae đôi lúc chỉ quanh quẩn 2 hoặc 3 hợp âm trong bài lại khiến người nghe phê vậy. Nhiều khi tôi nghĩ có lẽ rằng công thức “ lạ ” trong cách đánh nhịp điệu rơi lệch của reggae .

Cũng có khi Bob Marley đã học được bí kíp gì đó cực kỳ quyền lực từ các vị cao tăng đạo Rastafaria qua những làn khói cần sa, đâm ra thế giới mới quay ra cấm nó?

Trộm nghĩ, nếu Bob Marley có combo cần sa và nhạc reggae, đồng đội hippie có LSD và nhạc ảo giác, thì nhạc vàng Nước Ta cũng có quyền kỳ vọng bước ra quốc tế cùng ” quốc hồn quốc túy ” ? .Hẹn gặp lại .Kink

Source: https://wikisongkhoe.com
Category: Hỏi đáp ✅ (ĐÃ XÁC MINH)