{9+ bài văn mẫu} Phân tích Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường – https://wikisongkhoe.com

Hôm nay Tác phẩm “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ” là một bài bút kí nổi tiếng của tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường. Ông là một nhà văn mang nặng ân tình với xứ Huế. Hôm nay Toán Học sẽ giúp bạn thêm tư liệu để Phân tích tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Mời bạn theo dõi

1. Chi tiết dàn ý

a) Mở bài

– Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm :
+ Hoàng Phủ Ngọc Tường là một người nghệ sĩ có vốn hiểu biết sâu rộng trên nhiều nghành, là nhà văn chuyên viết về bút kí, có sự tích hợp thuần thục giữa chất trí tuệ và trữ tình, giữa nghị luận sắc bén và suy tư đa chiều .
+ Ai đã đặt tên cho dòng sông trích trong bút kí cùng tên, triển khai xong tại Huế, nội dung chính bộc lộ vẻ đẹp nên thơ của dòng sông Hương và tình yêu thương của tác giả so với vạn vật thiên nhiên quốc gia .

Bạn hoàn toàn có thể xem thêm cách viết Mở bài Ai đã đặt tên cho dòng sông

b) Thân bài

* Ý nghĩa nhan đề : nhấn mạnh vấn đề đến vẻ đẹp lịch sử một thời của sông Hương, khát vọng của con người muốn đem cái đẹp về xây đắp cho xứ Huế, gợi lòng biết ơn đến những con người khám phá vùng đất ấy .
– Nhan đề “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ” đã dẫn dắt người đọc đến với cội nguồn tên gọi của dòng Hương thơ mộng .
– Bài bút kí “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ” đã lí giải tên dòng sông bằng một lịch sử một thời mĩ lệ của người dân làng Thành Chung .
– Lấy tên nhan đề cho bài bút kí dưới hình thức của một câu hỏi nhằm mục đích mục tiêu dẫn dắt, gợi mở người đọc về nguồn gốc tên gọi của dòng sông, nói lên những khát vọng, niềm tự hào của con người khi muốn mang cái đẹp, tiếng thơm để kiến thiết xây dựng, vun đắp cho văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc của xứ Huế .
– Nhan đề “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ” cũng biểu lộ được niềm biết ơn so với những con người đã tìm hiểu và khám phá vùng đất này, thể hiện niềm tự hào về vẻ đẹp của quốc gia .
* Hình tượng sông Hương
– Dòng sông vạn vật thiên nhiên
+ Ở thượng nguồn : “ bản trường ca của rừng già ”, “ cô gái Di-gan ”, “ người con gái của rừng già ”, “ người mẹ phù sa của vùng văn hóa truyền thống xứ sở ” .
+ Từ thượng nguồn đến Huế : sông Hương như người con gái lần đầu đến với tình yêu một mặt rất nhát gan, một mặt táo bạo dữ thế chủ động .
+ Trong lòng Huế : như một người con gái đắm say tình tứ khi bên người mình yêu, người con gái tài hoa “ tài nữ đánh đàn trong đêm khuya ” .
+ Từ biệt Huế ra biển : như một người con gái lưu luyến, thủy chung từ biệt tình nhân .
=> Tác giả đa phần cảm nhận vẻ đẹp sông Hương từ góc nhìn tình yêu khiến sông Hương hiện lên như một người con gái chung tình hết lòng vì tình yêu .
– Dòng sông lịch sử dân tộc
+ Sông Hương là một nhân chứng lịch sử vẻ vang của Huế, của quốc gia : “ soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ ”, tận mắt chứng kiến những mất mát đau thương của những cuộc khởi nghĩa thế kỉ XIX, …
+ Sông Hương như một công dân có ý thức nghĩa vụ và trách nhiệm thâm thúy với quốc gia : “ biết hiến đời mình để tạo ra sự chiến công ”, …
+ Là một người con gái anh hùng : cùng gắn bó với Huế qua nhiều cuộc chiến đấu anh hùng trong thời kì trung đại, đến cách mạng tháng Tám cũng có nhưng chiến công vang dội, …
– Dòng sông văn hóa truyền thống
+ Sông Hương là “ người mẹ phù sa của vùng văn hóa truyền thống xứ sở ” : hàng loạt âm nhạc cổ xưa Huế, những bản đàn theo suốt cuộc sống Kiều và bản Tứ đại cảnh đều được sinh thành trên sông nước sông Hương .
+ Là người tài nữ đánh đàn trong đêm khuya : không khi nào lặp lại trong cảm hứng của những thi nhân .
=> Sông Hương chính là người con gái phóng khoáng, chung thủy trong tình yêu, dũng mãnh kiên cường trong lịch sử vẻ vang, tài hoa phát minh sáng tạo trong âm nhạc, trong văn hóa truyền thống, khiêm nhường trong đời thường, là hiện thân cho vẻ đẹp người con gái Huế .
* Hình tượng cái tôi tác giả
– Quan sát dòng sông trên nhiều góc nhìn khác nhau, miêu tả dòng sông trên nhiều phương diện .
– Là nhà văn có những liên tưởng, so sánh, độc lạ, lối viết tài hoa, uyên bác .
– Là cái tôi nghệ sĩ có tình yêu tha thiết, say đắm với vạn vật thiên nhiên Huế và quốc gia .
* Đặc sắc thẩm mỹ và nghệ thuật
– Nghệ thuật xây dựng hình tượng sông Hương .
– Liên tưởng độc lạ
– Sử dụng từ ngữ rực rỡ, văn phong thanh nhã .

c) Kết bài

– Khái quát giá trị nội dung tác phẩm .
– Cảm nhận của em .
Ví dụ : Qua tác phẩm ta cảm nhận được niềm tự hào tha thiết của tác giả với vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên xứ Huế cũng như quốc gia, nhà văn có lối hành văn say đắm, súc tích .

Bạn hoàn toàn có thể xem thêm cách viết Kết bài Ai đã đặt tên cho dòng sông

Để tưởng tượng cụ thể cách tiến hành dàn ý thành một bài nghiên cứu và phân tích đơn cử, những bạn hoàn toàn có thể tìm hiểu thêm bài văn nghiên cứu và phân tích Ai đã đặt tên cho dòng sông dưới đây :

2. Phân tích Ai đã đặt tên cho dòng sông 

Bài văn phân tích tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” số 1

Nếu người Thành Phố Hà Nội tự hào có con sông Hồng đỏ nặng phù sa, người Huế cũng tự hào khi có dòng sông Hương thơ mộng chảy qua thành phố Huế cổ kính với những lăng tẩm, đền đài. Con sông ấy đã tận mắt chứng kiến bao thay đổi của lịch sử vẻ vang, sự thăng trầm của đời sống. Dòng nước của con sông Hương ấy đã tươi mát cho cảnh vật cũng như con người nơi xứ Huế này .
Vì thế, người Huế rất tự hào về con sông ấy nó mang đặc trưng của Huế là niềm tự hào tự tôn của những con người xứ Huế. Có lẽ cũng vì điều đó mà sông Hương cũng đã đi vào thơ ca, nhạc họa rất trữ tình và sâu lắng. Hoàng Phủ Ngọc Tường, một người con xứ Huế đã bao lần ngắm con sông Hương rồi một lần bất chợt một lần vướng mắc, ai đã đặt tên cho con sông này là sông Hương nhỉ ?
Nỗi do dự ấy được ông biểu lộ trong tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông. Bằng ngòi bút trữ tình sâu lắng, bộc lộ rõ phong thái thể loại Hoàng Phủ Ngọc Tường. Tác phẩm bộc lộ sự uyên bác tài hoa của chủ thể phát minh sáng tạo trong cái nhìn liên tưởng cùng với những triết luận thâm thúy về quan hệ giữa dòng sông và lịch sử dân tộc, dòng sông với thi ca nhạc họa, dòng sông và người xứ Huế .
Mở đầu Hoàng Phủ Ngọc Tường đã trình làng sự độc lạ, đặc biệt quan trọng và đầy ấn tượng của con sông Hương. Nó là con sông duy nhất của thành phố. Trước về vùng châu thổ êm đềm, con sông thơ mộng ấy đã vượt qua bao thác nước cuộn xoáy. Mang tính lưỡng thể, sông Hương vừa hùng vĩ như một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực thẳm, thế nhưng cũng có nhiều lúc dòng sông Hương trở nên dịu dàng êm ả và say đắm giữa những dặm sài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng .
Màu xanh của nước sông và sắc đỏ chói lọi của hoa đỗ quyên như hòa vào nhau, những bông hoa đỏ rực như đang nghiêng mình soi bóng dưới dòng nước trong xanh ấy của dòng sông, cảnh đẹp và nên thơ. Sông Hương không đơn thuần là dòng sông nữa khi được tác giả liên tưởng nó như một cô gái Di-gan phóng khoáng khi nó ở giữa lòng Trường Sơn, có lẽ rằng rừng đã hun đúc cho nó một bản lĩnh quả cảm, một tâm hồn tự do và trong sáng .
Một sự liên tưởng độc lạ và táo bạo với cách so sánh can đảm và mạnh mẽ và đầy giật mình. Ở đây. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã xem con sông như một nhân vật trữ tình khiến cho tất cả chúng ta cảm nhận được rằng sông Hương có sức sống mãnh liệt, hoang dại nhưng dịu dàng êm ả và say đắm. Thoát khỏi rừng già, sông Hương nhanh gọn mang một vẻ đẹp dịu dàng êm ả trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của cả một vùng văn hóa truyền thống xứ sở .
Dòng chảy của sông Hương ở đầu là cuộc hành trình dài gian nan không kém phần kì quặc và bí hiểm, vì nó đã đóng kín cửa rừng và ném chìa khóa trong những hang đá dưới chân núi Kim Phượng. Dường như có sự gặp gỡ giữa Nguyễn Tuân và Hoàng Phủ Ngọc Tường, cả hai khi miêu tả con sông đều xem nó như một chủ thể trữ tình. Khi miêu tả con sông Đà .
Nguyễn Tuân đã viết như oán trách … như van xin … như khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo, có lúc như tiếng của hàng ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa đổ lửa … Hoàng Phủ Ngọc Tường cũng thế, thật tài hoa khi miêu tả sông Hương đã không ngần ngại khi sử bút pháp nghệ thuật và thẩm mỹ so sánh, liên tưởng, ẩn dụ và nhân hóa về vẻ đẹp lưỡng thể đầy tính nhân văn của dòng sông Hương giữa đại ngàn Trường Sơn .
Tác giả đã nhắc khẽ mọi người nếu chỉ mãi ngắm nhìn khuôn mặt kinh thành sẽ không hiểu một cách không thiếu thực chất của sông Hương với cuộc cuộc chiến tranh gian nan mà nó đã vượt qua … suy tưởng ấy đã làm cho những liên tưởng mà tác giả nêu lên thêm phần rung động thấm thía .
Vượt qua cánh đồng Châu Hóa đầy cỏ dại, sông Hương như người con gái đang ngủ mơ màng được thức tỉnh bởi người tình mong đợi. Sông Hương đã chuyển dòng một cách liên tục khi vừa ra khỏi rừng. Nó như tất tả đi tới gặp người tình – thành phố tương lai của nó. Nó đã vòng những khúc bất ngờ đột ngột. Nó đã uốn mình theo những đường cong thật mềm … Con sông như được nhân hóa như đang làm duyên, đang múa lượn. Sông Hương lúc thì trôi theo hướng nam bắc theo điệu Hòn Chén, vấp phải Ngọc Trản, lúc thì chuyển sang hướng sang tây-bắc vòng qua bãi Nguyệt Biểu, Lương Quán .
Rồi nó bất ngờ đột ngột vẽ một hình cung thật tròn về phía đông bắc ôm lấy chân đồi Thiên Mụ xuôi dần về Huế. Dòng chảy của dòng sông Hương qua những địa điểm ngã ba Tuần, điện Hòn Chén, Ngọc Trản, bãi Lương Biểu, Lương Quán, Vọng Cảnh, Tam Thai, Lưu Bảo … được tác giả vẽ ra, nhắc lại một cách đúng chuẩn thế kỹ năng và kiến thức về địa lí, văn hóa truyền thống tinh tường. Người đọc nhiều lúc cứ ngỡ là ông là người nhiều năm tháng đi du ngoạn ngược xuôi với con thuyền nhỏ bồng bềnh trong điệu Nam ai, Nam bình trên dòng sông Hương thơ mộng .
Ông yêu dòng sông quê mẹ, ông biết rõ dáng hình và những đường nét uốn lượn của nó. Cũng như Tố Hữu đã cảm mến thốt lên Hương Giang ơi, qua tim ta vần ngày đêm tự tình. Ông nói về sắc nước của Hương Giang là xanh thẳm dáng hình của nó mềm như tấm lụa, sự sinh động rộn ràng của nó là những chiếc thuyền xuôi ngược chỉ bé bằng những con thoi. Ông mê hồn chiêm ngưỡng và thưởng thức gương sông lấp lánh lung linh sớm xanh trưa vàng, chiều tím dưới ánh phản quang nhiều sắc tố trên nền trời Tây Nam thành Huế .
Giữa đám quần sơn lô xô, giữa những lăng tẩm đồ sộ của vua chúa nhà Nguyễn giừa những rừng thông u tịch, sông Hương mang vẻ đẹp trầm mặc, như triết lí, như cổ thi … tác giả nhắc lại một vần thơ cổ, thật đắc địa gợi lên không khí, khung cảnh u tịch và trầm mặc của những rừng thông, của dòng sông, những thành quách và những đồi núi lô xô ở đây. Ai đã từng một lần đến thăm thú Khiêm Lãng ( lăng vua Tự Đức ) mới cảm nhận được cái đẹp của cảnh vật mà tác giả nói đến :
Bốn bề núi phủ mây phong
Mảnh trăng thiên cổ, bóng tùng vạn niên
Sắp đến thành phố mến thương, mặt nước con sông Hương trở nên mơ màng, yên bình trong tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga, giữa bát ngát tiếng gà của những xóm làng. Một lần nữa ta được chiêm ngưỡng và thưởng thức một đoạn tùy bút mà chất thơ lai láng, bồi hồi. Những liên tưởng và suy tưởng, những so sánh và nhân hóa, những kiến thức và kỹ năng về địa lí, về văn hóa truyền thống về thi ca được tác giả vận dụng tài hoa khi nói về vẻ đẹp điệu đàng của sông Hương đoạn từ ngã ba Tuần đến chân đồi Thiên Mụ .
Đến vùng ngoại ô Kim Long, giữa những bờ biển xanh tươi, sông Hươu vui vẻ hẳn lên khi nó nhìn thấy chiếc cầu trắng của thành phổ in ngần trên khung trời, nhỏ bé như những vành trăng non. Cồn Giã Viên và cồn Hến ở đầu và cuối thành phố như hai cù lao xanh đã làm cho dòng Hương uốn co mềm hẳn đi như một tiếng vâng không nói ra của tình yêu .
Tác giả liên tưởng đến sông Xen của Pa-ri, sông Đa-núyp của Bu-đa-pét, để nói lên vẻ độc lạ sông Hương là nó nằm ngay giữa lòng thành phố yêu quý của mình, nó đà cho Huế trong tổng thể và toàn diện vẫn giữ nguyên dạng một đô thị cổ, trải dọc hai sông. Những nhánh sông đào mang nước Hương Giang tỏa đi khắp đô thị, những cây đa, cây dừa cố thụ, những ánh lứa chài lập lòe nơi xóm thuyền xúm xít trong đêm sương … đã làm cho cố đô Huế tựa như một linh hồn mô tê xưa mà không một thành phô tân tiến nào còn nhìn thấy được .
Lần thứ hai, Hoàng Phủ Ngọc Tường liên tưởng so sánh về lưu tốc của sông Nê-va nơi thành phố Lê-nin-grat nước Nga với sông Hương. Hình ảnh chim hải âu co một chân đậu trên chiếc thuyền băng lướt qua hoàng cung Pê-téc-bua như một tò mò nhiều ngộ nghĩnh. Tác giả mơ ước được hóa một con chim nhỏ co một chân trên con tàu thủy tinh để đi ra biển. Con sông Hương khi gặp kinh thành xưa, hai hòn hòn đảo Giã Viên và cồn Hến đã làm nó trôi đi chậm, thực chậm, cơ hồ chỉ còn là một mặt hồ yên tĩnh .
Nhìn những dòng sông, những dòng nước chảy, tác giả nhắc lại tiếng khóc của nhà triết học Hi Lạp hơn hai ngàn năm về trước để nêu lên tâm lý dòng chảy của cuộc sống, về sự biến chuyển không ngừng của vạn vật. Rồi ông lại nghĩ về điệu chảy lặng lờ của sông Hương, quý trọng coi đó là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế .
Hình ảnh hàng trăm nghìn ánh hoa đăng bồng bềnh vào những đêm hội rằm tháng Bảy từ điện Hòn Chén trôi về và sự ngập ngừng như muốn đi muốn ở, chao nhẹ trên mặt nước như những vấn vương của nỗi lòng đã nói lên thật thơ vẻ mộng mơ của sông Hương – bài thơ trữ tình của cố đô Huế. Sự ngập ngừng vấn vương ấy là vẻ đẹp của Hương Giang mà nhiều nhà thơ đã cảm nhận, trong đớ Thu Bồn đã có lần rung cảm .
Con sông dùng dằng, con sông không chảy
Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu .
Hoàng Phủ Ngọc Tường đã gieo chữ lên những vườn hoa, những cánh đồng phì nhiêu trong đó mỗi so sánh, nhân hóa và liên tưởng về dòng sông Hương đi qua Huế tựa như hoa thơm trái ngọt đã bộc lộ một bút lực và tầm cao trí tuệ của nhà văn sở trường về bút kí, tùy bút. Ông đã dành cho sông Hương cả một tấm lòng yêu dấu và quý trọng đặc biệt quan trọng .
Đoạn nói về sông Hương rời khỏi kinh thành ra đi được Hoàng Phủ Ngọc Tường diễn đạt bằng một ngòi bút nghệ thuật và thẩm mỹ rất đỗi hào hoa phong tình. Ông đã nhân hóa sông Hương thành một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya, họ biết nhạc cổ xưa Huế đã được sinh thành trên mặt nước Hương Giang. Ông cho hay, thi hào Nguyễn Du đã từng ôm ấp một phiến trăng sầu trong bao năm lênh đênh trên dòng sông Hương. Một nghệ nhân già, chơi đàn hết nửa thế kỉ đã chỉ đích danh hai câu thơ :
Trong như tiếng hạc bay qua
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời
mang điệu nhạc cung đình Tứ đại cảnh. Hương rời khỏi kinh thành lưu luyến ra đi giữa màu xanh tươi của tre trúc và của những vườn cau vùng ngoại ô Vĩ Dạ, rồi nó lại đổi dòng bất thần gặp lại thành phố lần cuối ở góc thị xã Bảo Vinh xưa cổ như sực nhớ lại một điều gì chưa kịp nói, phải chăng khúc lượn này, sông Hương có cái gì rất lạ với tự nhiên và rất giống con người. Tác giả cho rằng đó là nỗi vương vấn, cả một chút ít lẳng lơ kín kẽ của tình yêu .
Và ông đã so sánh sông Hương với nàng Kiều trong đêm trình tự, ông dẫn buông hai câu thơ của Nguyễn Du để nói sự lưu luyến chí tình với lời thề trước khi về biển cả. Thật không có sự so sánh nào hay hơn khi nói về con sông mang tình người, tình son sắt thủy chung của lứa đôi còn non, còn nước, còn dài – Còn về, còn nhớ … lời thề của lứa đôi, lời thề của dòng sông đã trở thành giọng hò dân gian của xứ Huế. Sâu xa hơn nữa, lời thề ấy là tấm lòng người dân Châu Hóa xưa mãi mãi chung tình với quê nhà xứ sở thân thương .
Đến với Huế mộng mơ là đến với sông Hương, đến với tiếng chuông chùa Thiên Mụ đến với tiếng gà Bao Vinh, là đến với lăng tẩm đế vương, đến với con người thủy chung trọn tình trọn nghĩa, là đến với lời ca điệu hò gian dịu ngọt .
Tác giả bài tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông ? Đã nói hộ lòng ta những tình cảm thâm thúy tốt đẹp ấy. Bài tùy bút đã biểu lộ một bút pháp nghệ thuật và thẩm mỹ độc lạ, tài hoa và phong tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Tác giả đã tạo nên chất thơ điệu đàng làm say lòng người. Những tri thức về địa lí, văn hóa truyền thống, thi ca, âm nhạc của ông đã chung đúc thành trang văn tuyệt bút .

Bài văn phân tích tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” số 2

Tác phẩm “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ” là một bài bút kí nổi tiếng của tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường. Ông là một nhà văn mang nặng ân tình với xứ Huế. Tác phẩm của ông đã lột tả được hết vẻ đẹp và linh hồn của dòng sông Hương, con sông mang đậm đặc trưng và dấu ấn của xứ Huế mộng mơ .
“ Ai đã đặt tên cho dòng sông ” được tác giả trình diễn dưới dạng ký, thể loại văn ghi lại cảm hứng cũng như tình cảm của con người một cách thâm thúy và súc tích nhất. Thể loại này đưa bài kí vào lòng người đọc một cách nhẹ nhàng nhưng cũng rất chân thành. Qua giọng văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường, dòng sông Hương hiện lên thật ấn tượng, với một vẻ đẹp thơ mộng đến ngỡ ngàng. Con sông này chính là dòng chảy duy nhất qua thành phố Huế, chính vì điều đó nên nó mang một đặc trưng riêng của xứ Huế mà không nơi nào có được. Có lẽ không chỉ tác giả mà những người dân xứ Huế cũng rất tự hào vì điều này .
Dưới ngòi bút tinh xảo, thâm thúy cùng tình yêu tha thiết của Hoàng Phủ Ngọc Tường, con sông đã trở nên lộng lẫy, mê hoặc người đọc. Con sông hiện lên với nhiều góc nhìn, nhiều góc nhìn, với chiều dài của thời hạn và chiều sâu của khoảng trống. Và dù cho dưới góc nhìn nào thì sông Hương vẫn rất đẹp và nên thơ như vậy .
Đầu tiên, tác giả muốn nói đến sông Hương ở vùng thượng nguồn. Đó là một vẻ đẹp mà không lẫn vào đâu được. Hình ảnh “ một cô gái di gan phóng khoáng và man dại ; tự do và trong sáng ” được tác giả ưu tiên khiến cho bóng hình ấy đi vào lòng người đọc một cách chân thực nhất. Sông Hương còn được tác giả vẽ lên một cách đầy mê hoặc, đó là sông Hương như bản trường ca của rừng già ; rầm rộ và mãnh liệt nhưng có lúc lại “ êm ả dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi của màu đỏ hoa đỗ quyên rừng ” .
Hình như chỉ có duy nhất màu đỏ, một sắc tố đầy hoang dại ấy mới toát lên được vẻ đẹp đầy sức ám ảnh nhưng lại rất đỗi bình dị của sông Hương. Vẻ đẹp của con sông ở vùng thượng nguồn chắc như đinh là một vẻ đầy say đắm và tinh xảo. Và đây cũng chính là đặc trưng của xứ Huế nên thơ và trữ tình .
Hơn thế nữa, sông Hương là dòng sông duy nhất thuộc về thành phố Huế. Chính do đó nên vẻ đẹp của sông Hương là vẻ đẹp vang bóng một nền văn hóa truyền thống trải qua nhiều thăng trầm nhưng cũng rất đỗi huyền bí, điệu đàng của cố đô Huế. Trong con mắt của Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương như “ người con gái êm ả dịu dàng, đằm thắm, quyến rũ trong lòng Huế ”. Dòng sông thật đẹp và lãng mạn biết bao .
Để rồi khi sông Hương về với thành phố mộng mơ, rời xa thượng nguồn thì con sông lại trở nên say đắm hơn khi nào hết. Cô gái digan hoang dại ấy đã “ vượt qua một lòng vực sâu dưới chân núi Ngọc Trản, để sắc nước trở nên xanh thẫm, trầm mặc như triết lý …. ; cho đến khi gặp được tiếng chuông Thiên Mụ, nghe âm thanh bát ngát tiếng gà, từ ấy sông Hương rạng rỡ như nắng mới, nàng uốn một cánh cung thật nhẹ, đến khi giáp mặt với thành phố, đường cong ấy làm cho nàng như mềm hẳn đi, như một tiếng vang không nói ra của tình yêu. ”
Những câu văn thật nhẹ nhàng nhưng vô cùng tình tứ, lãng mạn được tác giả dùng để miêu tả vẻ đẹp của sông Hương khi về với thành phố Huế. Những đường nét mềm mịn và mượt mà, say đắm của sông Hương khiến cho tổng thể ai khi đọc cũng đều cảm thấy sửng sốt, ngỡ ngàng, và cứ thế sông Hương len lỏi vào trong lòng người đọc một cách chân thực nhất .
Không chỉ vậy, so với cố đô Huế, sông Hương còn là một nhân chứng đã cùng tận mắt chứng kiến biết bao thay đổi, cùng những thăng trầm của thành phố Huế. Sông Hương cứ thế sống sót như vậy, trải qua biết bao vấn đề, cùng những năm tháng không thể nào quên của cố đô Huế nói riêng và thành phố Huế nói chung .
Chỉ với những câu văn đơn giản và giản dị, tinh xảo, cùng với tình yêu chân thành tha thiết so với mảnh đất và con người xứ Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã đem đến cho người đọc hình ảnh dòng sông Hương thơ mộng, lãng mạn hơn khi nào hết. Dòng sông Hương trong văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường khiến cho ai đã từng đọc qua đều mong ước được một lần đặt chân đến nơi đây, để được đắm mình trong những gì nên thơ nhất của xứ Huế .

Bài văn phân tích tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” số 3

Bằng một trái tim nghệ sĩ đắm say, một vốn từ ngữ phong phú đúng chuẩn, gợi tả, một kho tri thức đa dạng chủng loại và một tấm lòng ân tình với sông Hương xứ Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã sáng tác nên một thiên tuỳ bút rất mê hoặc : “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ” bằng những áng văn vừa đẹp tươi sang chảnh, vừa lấp lánh lung linh trí tuệ, vẫn say đắm tài hoa .
“ Ai đã đặt tên cho dòng sông ” là một tuỳ bút rực rỡ, biểu lộ phong thái tài hoa, uyên bác, giàu chất thơ của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Bài kí đã ca tụng dòng sông Hương như một hình tượng của Huế ( đặc biệt quan trọng là đoạn từ thượng nguồn đến thành phố Huế ) .
Trong con mắt của Hoàng Phủ Ngọc Tường, dòng sông Hương hiện lên như một cô gái đẹp, một vẻ đẹp rất Huế, rất độc lạ ; vừa dịu dàng êm ả, vừa “ phóng khoáng, man dại ”. Ngay từ ngọn nguồn của dòng chảy, gắn liền với đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, sông Hương toát lên một vẻ đẹp tràn trề sức sống, vừa hùng tráng, vừa trữ tình như một bản “ trường ca của rừng già ”, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào đáy vực huyền bí. Cũng có lúc nó trở nên êm ả dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên .
Bằng biện pháp nhân hóa rực rỡ, tác giả như đã hình tượng hóa con sông Hương : “ Giữa lòng Trường Sơn, sông Hương đã sống 50% cuộc sống của mình như một cô gái di gan phóng khoáng và man dại. Rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh dũng mãnh, một tâm hồn tự do và trong sáng ” .
Nhưng cũng chính rừng già nơi đây, với cấu trúc đặc biệt quan trọng … đã tương khắc và chế ngự sức mạnh bản năng ở người con gái của mình để khi ra khỏi rừng, sông Hương nhanh gọn mang một vẻ đẹp dịu dàng êm ả và trí tuệ, trở thành “ người mẹ phù sa của một vùng văn hóa truyền thống xứ sở ”. Tác giả cho rằng “ người ta sẽ không hiểu được một cách vừa đủ thực chất của sông Hương với cuộc hành trình dài khó khăn mà nó đã vượt qua, không hiểu thấu phần tâm hồn sâu thẳm của nó mà dòng sông hình như không muốn thể hiện, đã đóng kín lại ở cửa rừng và ném chìa khóa trong những hang đá dưới chân núi Kim Phụng ” .
Cái điều mà sông Hương “ không muốn thể hiện đã đóng kín lại ” đó, hình như giờ đây bằng một cách kín kẽ, tác giả đã hé mở cho fan hâm mộ thấy được : sông Hương chính là người mẹ hiền hàng ngày, hàng giờ không ngừng duy trì “ bồi đắp phù sa ” phì nhiêu cho cả một vùng văn hoá lịch sử dân tộc đã được hình thành nơi đôi bờ sông Hương – xứ Huế .
Trước khi trở thành người tình êm ả dịu dàng và chung thuỷ của kinh thành Huế có hàng trăm năm văn hiến, sông Hương đã trải qua một hành trình dài đầy khó khăn và những thử thách. Trong cái nhìn tinh xảo, lãng mạn và rất phong tình của tác giả, hàng loạt thuỷ trình của dòng sông Hương tựa như cuộc tìm kiếm có ý thức người tình nhân đích thực của người con gái trong một câu truyện tình yêu nhuốm màu cổ tích .
Đoạn tả sông Hương chảy xuôi về đồng bằng và ngoại vi thành phố thể hiện một nét lịch sự, tài hoa với những hình ảnh mỹ lệ, vốn ngôn từ giàu sang, sự hiểu biết phong phú và đa dạng của tác giả. Giữa cánh đồng Châu Hoá đầy hoa dại, sông Hương là “ cô gái đẹp ngủ mơ màng ”. Nhưng ngay khi ra khỏi vùng núi, sông Hương bỗng bừng lên sức trẻ như “ người mẫu bừng tỉnh sau một giấc ngủ dài ” với niềm khát khao của tuổi thanh xuân trong sự “ chuyển dòng liên tục ”, rồi “ vòng những khúc quanh bất ngờ đột ngột ”, “ vẽ một hình cung thật tròn ”, “ ôm lấy chân đồi Thiên Mụ ”, “ vượt qua ”, “ đi giữa âm vang ”, “ trôi đi giữa hai dãy đồi sừng sững như thành quách ” .
Vừa can đảm và mạnh mẽ, vừa tình tứ mà dịu dàng êm ả kín kẽ, đó là cái nét phẩm chất đẹp tươi mang nét riêng của sông Hương – cô gái Huế được tác giả diễn đạt bằng những nét vẽ, những hình ảnh cũng thật tình tứ, dịu dàng êm ả. Khi qua Vọng Cảnh, Tam Thai, Lưu Bảo “ dòng sông mềm như tấm lụa ” ; khi qua “ hai dãy đồi sừng sững như thành quách ”, dòng sông ánh lên vẻ đẹp biến ảo với những phản quang nhiều sắc tố “ sớm xanh, trưa vàng, chiều tím ” .
Khi qua bao lăng tẩm, đền đài mang niềm tự tôn âm u được phong kín trong những rừng thông u tịch toả lan khắp cả một vùng thượng lưu “ Bốn bề núi phủ, mây phong ; Mảnh trăng thiên cổ bóng tùng Vạn Niên ”, dòng sông Hương, mang vẻ đẹp “ trầm mặc như triết lí, như cổ thi, lê dài mãi đến lúc mặt nước yên bình của nó bỗng sinh động bừng sáng lên khi gặp tiếng chuông Thiên Mụ ngân nga tận bờ bên kia giữa những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà ” .
Tóm lại, với những nét bút giàu sắc tố hội hoạ tinh xảo, với cảm hứng say đắm, ở đoạn này Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tạo dựng được một bức tranh sông Hương thật đẹp bởi sự phối cảnh kì thú giữa nó với vạn vật thiên nhiên xứ Huế phong phú và rất hài hoà .
Từ đây như đã tìm đúng đường về, gặp lại thành phố thân yêu của mình “ sông Hương vui mắt hẳn lên giữa những biển bãi xanh lè của vùng ngoại ô Kim Long, kéo một nét thẳng thực, yên tâm theo hướng Tây Nam – Đông Bắc. Phía đó, nơi cuối đường, nó đã nhìn thấy chiếc cầu trắng của thành phố in ngần lên nền trời, nhỏ bé như những vành trăng non ”. Đúng là một hình ảnh so sánh rất độc lạ và thi vị .
Nó không chỉ được vẽ bằng bàn tay họa sỹ tinh xảo mà còn được vẽ bằng trái tim của một thi sĩ tài hoa, đa tình. Cũng với bút pháp ấy, dòng sông “ uốn một cánh cung rất nhẹ sang Cồn Hến ” khiến “ dòng sông mềm hẳn đi như một tiếng vâng không nói ra của tình yêu ”. Đúng là dòng sông Hương dịu dàng êm ả và kín kẽ như chính cô gái Huế vậy ! Nằm ngay giữa lòng thành phố yêu quý của mình, sông Hương được ví như sông Xen của Paris, sông Đa-nuýp của Bu-đa-pét, sông Nê-va của Pê-téc-bua .
Nhưng Huế vẫn giữ nguyên dáng một đô thị cổ trải dọc hai bờ sông với “ cây đa, cây cừa cổ thụ toả vầng lá u sầm xuống những xóm thuyền xúm xít, từ nơi ấy vẫn lập loè trong đêm sương những ánh lửa thuyền chài của một linh hồn xưa cũ mà không một thành phố văn minh nào còn nhìn thấy được ”. Phải chăng đây là nét độc lạ nhất của Huế ? Bởi nó vẫn còn mang vẻ đẹp cổ kính nghìn xưa .
Bằng cảm nhận âm nhạc, tác giả thấy con sông Hương của mình ở đây “ có điệu chảy lặng lờ, đó là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế, hoàn toàn có thể cảm nhận được bằng thị giác qua trăm nghìn ánh hoa đăng bồng bềnh trong những đêm rằm tháng bảy từ điện Hòn Chén trôi về, qua Huế bỗng ngập ngừng như muốn đi muốn ở chao nhẹ trên mặt nước như vấn vương của một nỗi lòng ”. Quả là một hình ảnh rất trữ tình, lãng mạn. Đúng như một nhà thơ đã viết về sông Hương – Huế :
“ Con sông dùng dằng, con sông không chảy
Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu ”
Hình như trong khoảnh khắc chững lại của sông nước ấy, sông Hương đã trở thành một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya. Trong con mắt thi sĩ – nhạc sĩ của tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương đã trở thành con sông của “ thơ ca nhạc hoạ ”. Vì “ hàng loạt nền âm nhạc cổ xưa Huế đã được sinh thành trên mặt nước của dòng sông này ”. Từ đó, tác giả mường tượng thấy sau lớp sương khói của thời hạn, hình như “ Nguyễn Du đã bao năm lênh đênh trên quãng sông này, với một phiếm trăng sầu ” để viết nên những trang Kiều tuyệt bút, với “ những bản đàn đã đi suốt đời Kiều ” .
Trong đó, điển hình nổi bật nhất là bản “ Tứ đại cảnh ”, một bản nhạc cổ của Huế. Đây quả là một cuộc gặp gỡ kì thú giữa những tâm hồn nghệ sĩ cổ kim trên dòng sông Hương thơ mộng. Trong cái nhìn đắm say của trái tim đa tình Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương khi chảy vào lòng thành phố Huế bỗng hiện lên như “ người tình rất dịu dàng êm ả và thuỷ chung ” .
Điều này được diễn đạt trong một hình ảnh khá độc lạ, đầy phát hiện “ Rời khỏi Kinh thành, sông Hương chếch về hướng Bắc, ôm lấy hòn đảo Cồn Hến quanh năm mơ màng trong sương khói, đang xa dần thành phố để lưu luyến ra đi giữa màu xanh tươi của tre, trúc và những vườn cau vùng ngoại ô Vĩ Dạ .
Và rồi như sực nhớ lại một điều gì chưa kịp nói, nó bất thần đổi dòng rẽ sang hướng Đông Bắc để gặp lại thành phố lần cuối ở góc thị xã Bao Vinh xưa cổ ”, “ vốn đang chảy giữa cánh đồng phù sa êm ái của nó, khúc quanh này thực giật mình biết bao. Có một cái gì rất lạ với tự nhiên và rất giống với con người ở đây ”. Tác giả gọi đấy là “ nỗi vương vấn, cả một chút ít lẳng lơ kín kẽ của tình yêu ” .
Nhà văn tưởng tượng sông Hương ở đây giống như nàng Kiều đã “ chí tình trở lại tìm Kim Trọng của nó, để nói một lời thề ước trước khi về biển cả. Lời thề ấy vang vọng khắp lưu vực sông Hương thành giọng hò dân gian ; ấy là tấm lòng người dân nơi Châu Hoá xưa mãi mãi chung tình với quê nhà xứ sở ”. Đây là một liên tưởng thật giật mình, mê hoặc, đậm sắc tố văn chương cổ xưa của tác giả về dòng sông yêu quý của mình. Dòng sông Hương trong sâu thẳm của nó mang vẻ đẹp tâm hồn dân tộc bản địa. Bởi như Chế Lan Viên đã viết :
“ Chạnh thương cô Kiều như đời dân tộc bản địa
Sắc tài sao mà lại lắm truân chuyên ”
Và nhà thơ Ngô Viết Dinh cũng viết :
“ Nghìn năm gửi lại một chữ trinh
Tâm hồn dân tộc bản địa kết tinh tim Kiều ”
Gọi sông Hương là một áng văn trữ tình như một thiếu nữ êm ả dịu dàng, mơ mộng và kín kẽ thì ai nấy đã rõ nhưng gọi sông Hương là một “ thiên sử thi ”, “ một bản anh hùng ca ” thì thật đáng kinh ngạc. Đây là một phát hiện giật mình và mê hoặc nữa của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Qua “ Dư địa chí ” của Nguyễn Trãi và tài liệu khảo cổ học về thành cổ Hoá Châu, tác giả mày mò ra rằng sông Hường vốn có tên là Linh Giang, nghĩa là dòng sông thiêng đã đấu tranh oanh liệt để bảo vệ biên giới phía Nam của Tổ quốc Đại Việt qua những thế kỉ trung đại như Bạch Đằng, Như Nguyệt “ Tự cổ huyết do hồng ” ở phía Bắc .
Thế kỉ XVIII, nó vẻ vang soi bóng Kinh thành Phú Xuân của anh hùng Nguyễn Huệ, nó sống hết lịch sử vẻ vang bi tráng của thế kỉ XIX với máu của những cuộc khởi nghĩa và từ đây sông Hương đi vào thời đại Cách mạng tháng tám, chiến dịch Mậu Thân và cuộc tổng tiến công trọn vẹn giải phóng dân tộc bản địa mùa xuân năm 1975 bằng những chiến công rung chuyển .
Như vậy, sông Hương đâu chỉ có vẻ đẹp quyến rũ, duyên dáng, đầy trữ tình mà trong thời hạn ngân vang của lịch sử vẻ vang, nó còn tiềm ẩn một sức mạnh quật cường, quật cường của dân tộc bản địa, của “ sử thi viết giữa màu lá cỏ xanh tươi ”. “ Khi nghe lời gọi, nó biết cách tự hiến đời mình làm một chiến công để rồi nó quay trở lại với đời sống hình thường, làm một người con gái dịu dàng êm ả của quốc gia ”, của Huế thân yêu .
Đúng là sử thi mà vẫn rất đỗi trữ tình, thơ mộng. Và đùng một cái, tác giả liên tưởng đến màu áo tím ẩn hiện thấp thoáng theo bóng cô dâu Huế “ vẫn mặc sau tiết sương giáng ”. Đấy cũng chính là màu của sương khói trên sông Hương, giống như tấm voan huyền ảo của tự nhiên, sau đó ẩn giấu khuôn mặt thực của dòng sông Hương – cô gái Huế .
Với tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường, vẻ đẹp của sông Hương không hề đơn điệu mà biến hoá phong phú. Vì vậy, mỗi phong thái thơ đều hoàn toàn có thể mày mò được những chất thơ khác nhau của nó. Từ xanh lè thường ngày nó bỗng thay màu thực giật mình “ dòng sông trắng – lá cây xanh ” trong cái nhìn tinh xảo của Tản Đà ; từ tha thướt mơ màng, nó chợt nhiên hùng tráng lên như “ kiếm dựng trời xanh ” trong khí phách Cao Bá Quát ; từ nỗi quan hoài vạn cổ với bóng chiều bảng lảng trong hồn thơ Bà Huyện Thanh Quan ; nó đột khởi thành sức mạnh Phục hồi của tâm hồn trong thơ Tố Hữu .
Bằng một tình cảm thiết tha với Huế, với một vốn văn hoá phong phú và đa dạng và một kho từ ngữ giàu sang đậm chất thơ, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khắc hoạ được một dòng sông như một khu công trình nghệ thuật và thẩm mỹ tuyệt vời của tạo hoá, một vẻ đẹp rất thơ, khơi nguồn cho cảm hứng thi ca và gắn liền với nền âm nhạc cổ xưa Huế, tạo nên bề dày lịch sử dân tộc văn hoá của cố đô. Nhờ đó, sông Hương đã trở thành dòng sông bất tử chảy mãi trong trí nhớ và tình cảm của fan hâm mộ, bồi đắp phù sa phì nhiêu làm xanh tươi thêm tình yêu so với quê nhà quốc gia .

Bài văn phân tích tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” số 4

Hoàng Phủ Ngọc Tường là người có vốn hiểu biết phong phú và đa dạng, sâu rộng trên nhiều nghành nghề dịch vụ văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc địa lý. Các tác phẩm của ông thường có sự phối hợp thuần thục giữa chất trí tuệ và trữ tình với những liên tưởng can đảm và mạnh mẽ và một lối hành văn say đắm tài hoa. Ai đã đặt tên cho dòng sông là bài kí xuất sắc nhất của ông, bộc lộ đặc trưng phong thái của nhà văn tài hoa, uyên bác này .
Ngay từ nhan đề của tác phẩm đã đem đến cho người đọc sự tò mò, hứng thú. Đồng thời đó như một gợi mở về vẻ đẹp của dòng sông Hương, và lịch sử một thời về sông Hương. Để làm điển hình nổi bật vẻ đẹp của dòng sông Hương, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã soi ngắm nó trên nhiều góc nhìn. Đầu tiên ông nhìn sông Hương trên phương diện địa lí, cảnh sắc vạn vật thiên nhiên vô cùng phong phú, điệu đàng. Sông Hương khi ở trong rừng núi Trường Sơn là bản trường ca của rừng già thâm u, huyền bí .
Đây là nơi khởi xướng của dòng chảy, gắn liền với đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, con sông toát lên vẻ đẹp vừa hùng vĩ vừa trữ tình, mang một sức sống mãnh liệt. Hoàng Phủ Ngọc Tường ví dòng sông Hương như một cô gái Di-gan vô cùng điệu đàng : “ sông hương đã sống 50% cuộc sống mình như một cô gái Di-gan phóng khoáng và dũng mãnh ” .
Bằng biện pháp nhân hóa đã gợi ra vẻ đẹp hoang dại nhưng cũng rất tình tứ của dòng sông. Nhưng khi ra khỏi rừng già, dòng sông nhanh gọn mang vẻ đẹp “ dịu dàng êm ả và trí tuệ ”, góp thêm phần hình thành, gìn giữ và bảo tồn văn hóa truyền thống của xứ Huế. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tỏ ra vô cùng tinh xảo, uyên bác và kì công để mày mò, đồng cảm từng vẻ đẹp của dòng sông : “ dòng sông hình như không muốn thể hiện, đã đóng kín lại ở cửa rừng và ném chìa khóa trong những hang đá dưới chân núi Kim Phụng ” .
Bằng con mắt quan sát tinh xảo của mình, tác giả còn nhận thấy, sông Hương như một người con gái đẹp bừng tỉnh sau một giấc ngủ dài. Trong cảm nghĩ của nhà văn, sông Hương giống như “ người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại ” được “ người tình mong đợi đến thức tỉnh ”. Từ đây, thủy trình về xuôi của sông Hương giống như một cuộc tìm kiếm người tình nhân đích thực của một người gái đẹp trong câu truyện tình yêu lãng mạn .
Hành trình về xuôi của dòng sông Hương quả thực là một bức tranh phong phú sắc tố, ở mỗi địa điểm khác nhau, sông Hương lại khoác trên mình một vẻ đẹp mới lạ : khi thì như tấm lụa mềm, khi thì sắc nước xanh thăm thẳm, … “ Phải chăng người con gái khi đến với tình nhân không chỉ để dâng khuyến mãi tình yêu mà còn để hoàn thành xong và trình diện vẻ đẹp của mình ? ” .
Trong khoảng trống kinh thành Huế cổ kính, u tịch, sông Hương liên tục phô diễn những vẻ đẹp khác nhau. Bắt đầu đi vào thành phố, sông Hương được ví như một người tình vui mắt và vô cùng duyên dáng. Dòng sông vui hẳn lên khi phát hiện tiếng chuông chùa Thiên Mụ quen thuộc, đây đồng thời cũng là tín hiệu con sông sắp đi vào thành phố. Người con gái xinh đẹp – sông Hương làm duyên, làm dáng lần ở đầu cuối trước khi chảy vào thành phố, về với người tình nhân đích thực của mình : uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến, khiến dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng vâng không nói ra của tình yêu .
Vào đến thành phố sông Hương không còn mang cái man dại, mãnh liệt như khi ở Trường Sơn mà nó như điệu slow tình cảm, chạy chậm rãi, có chăng “ chỉ còn là một một hồ yên tĩnh ”. Bằng vốn hiểu biết đa dạng và phong phú của mình, ông đã lí giải từ nhiều góc nhìn khác nhau, đầu tiền là do đặc thù tự nhiên : những chi lưu ấy, cùng với hai hòn hòn đảo nhỏ trên sông đã làm giảm hẳn lưu tốc của dòng nước .
Nhưng đặc biệt quan trọng hơn là khi ông lí giải từ lí lẽ của trái tim thì “ điệu chảy lặng lờ ”, “ ngập ngừng muốn đi muốn ở ” của sông Hương là do tình cảm dành riêng cho Huế, do quá yêu thành phố của mình, do muốn được nhìn ngắm nhiều hơn nữa thành phố thân thương trước khi phải rời xa. Khi rời thành phố sông Hương còn là một người tình chung thủy, đã đi rồi còn lưu luyến vòng xoay trở lại một lần nữa .
Không chỉ nhìn sông Hương từ góc nhìn địa lý, Hoàng Phủ Ngọc Tường còn đi sâu vào lịch sử vẻ vang để mày mò một vẻ đẹp khác của sông Hương. Ở mỗi thời kì lịch sử dân tộc, sông Hương đều có những góp phần vinh quang với Tổ quốc. Sông Hương đã tận mắt chứng kiến biết bao trận chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía Nam của Tổ quốc Đại Việt qua những thế kỉ trung đại theo sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi .
Là dòng sông “ Vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ ” vào TK XVIII. Ở thế kỉ XX, sông Hương đi vào chiến công rung chuyển thời đại với cách mạng tháng Tám lịch sử dân tộc. Bằng cách đặt sông Hương vào những thời gian lịch sử dân tộc trọng đại khác nhau, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã ngầm khẳng định chắc chắn sự thiêng liêng, vĩ đại của dòng sông này .
Dòng sông Hương thơ, mộng, trữ tình còn là nguồn cảm hứng cho biết bao thế hệ thi sĩ. Sông Hương trước hết khơi nguồn cảm hứng âm nhạc, như một “ người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya ”. Hình ảnh so sánh này xuất phát từ thực tiễn, sông Hương là sông âm nhạc, với những khúc ca Huế êm ả dịu dàng, thiết tha. Đây là nơi gặp gỡ của âm nhạc cổ xưa cũng như những câu hò dân gian đều đã được sinh thành trên mặt nước sông Hương, nên nó chỉ vang lên hay nhất “ trong một khoang thuyền nào đó, giữa tiếng nước rơi bán âm của những mái chèo khuya ” .
Không chỉ vậy, sông Hương còn khơi dậy cảm hứng thi ca. Ở điểm này sông Hương thực sự đã trở thành nàng thơ của tâm hồn thi sĩ. Với diện mạo nhiều mẫu mã, khi kinh hoàng, man dại, khi e ấp, thướt tha, sông Hương là nguồn cảm hứng thi ca muôn đời. Mỗi người bằng mày mò riêng, bằng cảm nhận riêng lại tò mò ra những vẻ đẹp khác nhau của sông Hương : “ Từ xanh tươi thường ngày, nó bỗng thay màu thực giật mình “ dòng sông trắng – lá cây xanh ” trong cái nhìn tinh xảo của Tản Đà ” ; “ từ tha thướt mơ màng nó chợt nhiên hùng tráng lên như “ kiếm dựng trời xanh ” trong khí phách của Cao Bá Quát ” .
Đặc biệt, sông Hương còn được cảm nhận trong trí tưởng tượng đầy phát minh sáng tạo, tài hoa của tác giả. Qua dòng chảy của dòng sông, Hoảng Phủ Ngọc Tường còn nhận được tính cách của con người xứ Huế. Ông nhìn sông Hương như một thiếu nữ xinh đẹp và tài hoa, dịu dàng êm ả và thâm thúy, đa tình và kín kẽ, lẳng lơ nhưng rất mực chung tình .
Ở người thiếu nữ ấy điển hình nổi bật lên vẻ đẹp của sự êm ả dịu dàng, khi là cô gai Digan phóng khoáng và man dại với bản lĩnh dũng mãnh, tâm hồn tự do và trong sáng, khi là một người con gái đẹp ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại, khi là người con gái êm ả dịu dàng của quốc gia, khi là người mẹ phù sa của một vùng văn hóa truyền thống xứ sở với một vẻ đẹp dịu dàng êm ả và trí tuệ, lúc lại là người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya …
Không chỉ vậy, sông Hương còn mang vẻ đẹp đa tình, nó được ông phản ánh trong mối quan hệ với thành phố, đó là quan hệ của cặp tình nhần lý tưởng trong Truyện Kiều “ tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoa và đam mê, thi ca và âm nhạc ” .
Trong bài tùy bút này sông Hương đã được đặt trong một cái nhìn tổng thể và toàn diện và tổng lực : địa lí, lịch sử dân tộc, văn hóa truyền thống … Trong những mối liên hệ ấy, sông Hương vừa tươi đẹp, vừa thơ mộng và điệu đàng trong những sắc thái vạn vật thiên nhiên vừa sâu lắng trong những giá trị văn hóa truyền thống, vừa đa dạng và phong phú đến giật mình trong năng lực gợi hứng thú phát minh sáng tạo cho những người nghệ sĩ, vừa kiên cường quật cường trong thế đứng và ý thức khi đối lập với giặc ngoại xâm …
Song có vẻ như sau toàn bộ những điều đó, sông Hương vẫn mãi còn những điều huyền bí chưa được tò mò hết nên vẫn mãi gợi niềm bâng khuâng trong tâm hồn con người .

Bài văn phân tích tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” số 5

Hoàng Phủ Ngọc Tường không phải là nhà văn gốc Huế, ông vốn gốc người Quảng Trị, nhưng từ khi sinh ra ông đã ở Huế và cho đến tận cuối đời ông vẫn gắn bó với đất Huế. Có lẽ cũng chính do đó mà nhà văn có một tình yêu và sự điều tra và nghiên cứu rất thâm thúy về văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc, địa lý của xứ Huế, là cơ sở vững chãi để viết được bài tùy bút này xuất sắc đến vậy .
Nhà văn luôn sáng tác với một phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ riêng không liên quan gì đến nhau, tác phẩm của ông luôn mang một sức liên tưởng dồi dào và lối hành văn say đắm, hòa giải, phối hợp thuần thục giữa cái chất trữ tình và trí tuệ, giữa nghị luận sắc bén và niềm suy tư đa chiều. Chính những đặc thù ấy ở nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường mà nền văn học Nước Ta mới có được những trang bút ký tuyệt vời có giá trị thâm thúy cho đến tận ngày thời điểm ngày hôm nay .
Tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông được viết vào ngày 4-1-1981, tại Huế, được in trong tập sách cùng tên, bài bút gồm có ba phần, đoạn trích tất cả chúng ta được học nằm ở phần khởi đầu, đa phần nói về vẻ đẹp thơ mộng trữ tình của dòng Hương giang lững lỡ giữa trời Huế mộng mơ .
Hoàng Phủ Ngọc Tường viết những trang bút ký này bằng toàn bộ tình yêu thương cùng cảm hứng dâng trào của mình trong nỗi niềm với Huế. Hình ảnh sông Hương hiện lên như hình ảnh một cô gái Huế xinh đẹp, diễm tình, mái tóc đen dài như suối, tính cách của cô gái mang đầy sắc tố mới mẻ và lạ mắt, có đậm chất ngầu lúc mạnh lúc dịu dàng êm ả uyển chuyển .
Mở đầu, dưới sự am tường thâm thúy về địa lý, tác giả đem đến cho người đọc người nghe cái vẻ đẹp của cảnh sắc vạn vật thiên nhiên phong phú nhiều mẫu mã cùng sức điệu đàng của dòng sông. Sông Hương được nhìn nhận trên vẻ đẹp cảnh sắc địa lý của xứ Huế và ngược lại vẻ xinh đẹp của vạn vật thiên nhiên hai bên bờ sông cũng được dòng sông nâng đỡ làm điển hình nổi bật hẳn, giữa chúng là sự tương hỗ, phụ trợ cho nhau tạo nên một vẻ đẹp rất Huế, rất thơ mộng .
Sông Hương chảy qua ba đoạn lớn, sông Hương chảy giữa lòng Trường Sơn, sông Hương chảy ở ngoại vi thành phố Huế, sau cuối là sông Hương chảy qua thành phố, và chính lúc lúc này dòng Hương Giang đã in bóng cái vẻ đẹp tuyệt mỹ của kinh thành Phú Xuân .
Sông Hương trong khoảng trống núi rừng Trường Sơn, in bóng những vẻ đẹp mà núi rừng Trường Sơn đã tạo nên, đã góp thêm phần hình thành nên dòng sông xinh đẹp. Và để làm rõ điều này tác giả đã đưa vào bài bút ký ba hình ảnh so sánh và nhân hóa đặc biệt quan trọng ấn tượng, “ sông Hương như một bản trường ca của rừng già ”, một hình ảnh so sánh rất là độc lạ mới lạ, cho thấy cái đậm chất ngầu của tác giả trong việc liên tưởng rất nhiều mẫu mã và can đảm và mạnh mẽ đậm chất Hoàng Phủ Ngọc Tường .
Sông Hương mang cái chất hào hùng, dài bất tận, nằm giữa lòng Trường Sơn với bộ mặt vừa hùng vĩ vừa hùng tráng, cũng rất đỗi trữ tình. Tất cả thể trong cái nhịp chảy của nó “ rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn ”, “ mãnh liệt qua những ghềnh thác ”, “ cuộn xoáy như những cơn lốc ”, tác giả sử dụng những động từ mạnh để nhấn mạnh vấn đề cái hùng tráng của dòng sông .
Nhưng không chỉ thế dòng sông cũng chẳng kém phần thơ mộng trữ tình khi chảy qua “ những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng ” và giữa cái cảnh sắc ấy dòng sông lại mang những phẩm chất khác hẳn “ êm ả dịu dàng và say đắm ”. Cả dòng sông sống sót như một sinh thể mang những nét tính cách trái chiều nhau nhưng vẫn rất hài hòa tạo nên một vẻ đẹp phong phú đa dạng và phong phú, một sức sống mãnh liệt cho dòng Hương giang .
Nhưng chưa dừng lại ở đó, tự cảm thấy vẫn chưa lột tả hết được cái vẻ đẹp, cái tính cách của dòng sông ở đoạn này, nên nhà văn dùng tiếp một hình ảnh nhân hóa đầy phát minh sáng tạo, tác giả so sánh sông Hương giống như “ một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại ”, giống như bộ tộc sống du mục, tự do can đảm và mạnh mẽ có phần hoang dại, làm ta liên tưởng đến những cô gái với vũ khúc tình tứ, cháy bỏng, mê hồn lòng người .
Dòng sông qua miêu tả của tác giả trở nên có đậm chất ngầu và tâm hồn khoáng đạt, chính rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh quả cảm, một tâm hồn tự do và trong sáng. Cái đậm cá tính và tâm hồn ấy lại chính là thứ mà dòng sông muốn giấu đi và ẩn mình trong núi ngàn sâu thẳm, ngay khi ra khỏi rừng già, nó đã lập tức kết thúc phần đời hùng tráng ấy tại cửa rừng và ném chìa khóa vào lòng sâu của vực thẳm dưới núi Kim Phụng .
Việc Hoàng Phủ Ngọc Tường tìm đến được vùng thượng nguồn con sông, bộc lộ cái sự kỳ công, lòng mày mò không ngừng, cái sự tinh xảo trong cảm nhận của nhà văn, biểu lộ được quy trình lao động thẩm mỹ và nghệ thuật công phu và khó nhọc của tác giả .
Ngay sau khi ra khỏi rừng già sông Hương đã vặn mình và khoác lên mình một tấm áo với nét đẹp trọn vẹn mới lạ, khiến cho tất cả chúng ta hơi ngỡ ngàng, hoảng sợ. Tác giả so sánh vẻ đẹp của sông Hương như “ người mẹ phù sa của vùng văn hóa truyền thống xứ sở ”, mang trong mình vẻ đẹp êm ả dịu dàng đầy trí tuệ, nuôi dưỡng những đứa con xứ Huế, bồi đắp nên nền văn hóa truyền thống hai bên bờ sông cho cố đô băng dòng phù sa ngọt ngào, ấm cúng .
Sự lặng lẽ chảy, lặng lẽ góp sức bồi đắp phù sa để hình thành nên nền văn hóa truyền thống tỏa nắng rực rỡ, giống như một người mẹ hiền lúc nào cũng bí mật, hi sinh chịu đựng, toàn bộ vì những đứa con thân yêu, người mẹ ấy chẳng yên cầu gì, chỉ mong sao con mình khôn lớn, nay mai tỏa khắp phương trời. Đến đây tác giả đã thực sự thành công xuất sắc khi biến một dòng sông vốn vô tri vô giác, nay đã trở thành một sinh thể có cảm hứng, có đậm chất ngầu, biết hi sinh như một con người thực thụ, để lại cho người đọ người nghe những ấn tượng vô cùng thâm thúy về dòng sông .
Hết phần chảy ở giữa Trường Sơn, sông Hương khởi đầu một tiến trình mới trong cuộc sống của mình ở vùng ngoại vi kinh thành Huế, đi qua vùng Châu Hóa đầy hoa dại, rất là lãng mạn, rất là thi vị. Mang vẻ đẹp của “ người gái đẹp ”, trong cảm nhận của nhà văn cô gái ấy đang nằm ngủ mơ màng, thì người tình mong đợi đến và thức tỉnh. Sở dĩ tác giả có liên tưởng như vậy là bởi dòng sông khúc này nước chảy rất êm đềm .
Hành trình về xuôi, hành trình dài chảy ra cửa biển Thuận An của sông Hương giờ đây giống như một cuộc tìm kiếm có ý thức, tìm kiếm người tình trong mộng. Thế nên đoạn chảy này được tác so sánh như cuộc tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoa và đầy đam mê. Đây là hành trình dài của những người yêu nhau tìm về với nhau, là hành trình dài của nàng công chúa đi tìm chàng hoàng tử trong mơ .

Dòng sông mang trong mình đầy đủ những sức sống mới những vóc dáng mới, chuyển dòng một cách liên tục, “vòng giữa những khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những đường cong thật mềm”. Tác giả ngắm nhìn dòng sông mà tưởng tượng đến “người gái đẹp” đang phô ra những đường cong quyến rũ đầy hấp dẫn của mình, đây là dòng liên tưởng đầy sáng tạo và mạnh mẽ của nhà văn.

Sông Hương khi đi qua vùng Châu Hóa không chỉ mang vẻ đẹp mềm mịn và mượt mà điệu đàng của người con gái mà còn mang những vẻ đẹp rất phong phú và đa dạng chủng loại. “ Có khi sắc nước trở nên xanh thẳm ”, “ mềm như tấm lụa ”, một vẻ đẹp thướt tha, yên bình đến thế. Rồi dòng sông khi đi qua những ngọn đồi, mặt nước phản quang thành những mảng màu tỏa nắng rực rỡ, “ sớm xanh, trưa vàng, chiều tím ”, thật kỳ thú và dòng Hương Giang như một bức tranh nhiệm màu, rực rỡ vô cùng .
Khi sông Hương đi qua những lăng tẩm thì lại trở nên trầm mặc, cổ thi, tạo cảm xúc như dòng sông Hương đang chiêm nghiệm, tôn kính, tâm lý về lịch sử vẻ vang của những ông hoàng bà chúa xưa kia đã từng huy hoàng như thế nào, và rồi ông Hương bỗng bừng sáng, tươi tắn hơn hẳn khi nghe thấy âm thanh của thành phố .
Cuối cùng tác giả đem đến cảnh sông Hương nằm trong vòng tay của kinh thành Huế như người con gái đang e ấp trong vòng tay của người thương, và lúc sẵn sàng chuẩn bị rời xa tình nhân. Nhà văn thật tài tình khi sáng tác ra những hình ảnh độc lạ “ chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ bé như vành trăng non ”, gợi ra một mối tình mới chớm của người con gái Huế. Rồi thì “ dòng sông mềm hẳn đi như tiếng “ vâng ” không nói ra của tình yêu ”, như tấm lòng thẹn thùng, bẽn lẽn của cô gái Huế trong tình yêu đầu đời .
Tác giả so sánh sông Hương như một điệu “ slow ” của xứ Huế, chậm rãi, như một “ mặt hồ yên tĩnh ”, “ điệu chảy lặng lờ của nó ngang qua thành phố … Đấy là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế ”, những câu văn mang theo âm nhạc chậm rãi hòa vào lòng người đọc, du dương, quyến rũ, ý nhị, một sức liên tưởng đầy thi vị, lãng mạn. Rồi thì nhà văn lại liên tục có những liên tưởng mới rất là mê hoặc “ sông Nê-va cuốn trôi những phiến băng lô xô ”, “ mỗi phiến băng chở một con hải âu nghịch ngợm đứng co lên một chân, thú vị với chiếc thuyền xinh đẹp của chúng ” .
Tác giả muốn hóa mình thành con chim hải âu trôi nhanh ra biển trên chiếc tàu thủy tinh ấy, rồi sau cuối chẳng kịp nói lời tạm biệt với lũ bạn trên bờ vì tàu trôi nhanh quá, thế tác giả mới thấm thía nhớ về sông Hương và “ chợt thấy quý cái điệu chảy lặng lờ của nó khi đi qua thành phố ”. Kiểu chảy lững lờ ấy khiến ta liên tưởng đến một cô gái, bẽn lẽn nửa muốn đi, nửa lại muốn ở, chẳng nỡ rời ra vòng tay yêu dấu của người thương, lòng đầy vấn vương. Với lối viết sinh động và phát minh sáng tạo, tác giả biến dòng Hương giang thành một “ nàng thơ ” vừa đậm cá tính lại vừa e ấp, êm ả dịu dàng đắm mình trong tình yêu cùng chàng trai xứ Huế mộng mơ .
Hơn thế nữa sông Hương còn là nhân chứng cho lịch sử dân tộc biết bao thăng trầm hưng thịnh của cố đô Huế “ vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân ”, những dấu ấn, những sự kiện không khi nào hoàn toàn có thể quên béng của dân tộc bản địa Nước Ta, đều được sông Hương tận mắt chứng kiến và ghi lòng tạc dạ. Sông Hương chính là hình tượng đẹp tươi nhất thiết kế xây dựng cho Huế một hình ảnh xinh đẹp thơ mộng, suốt mấy nghìn năm văn hiến của quốc gia. Một vẻ đẹp lặng lờ, ẩn sâu trong đó là nét đậm chất ngầu, sông Hương đã có từ lâu nhưng nó chưa khi nào già cỗi, nó vẫn mang trong mình nhiệt huyết yêu đương của cô gái đang độ xuân thì .
Bằng óc phát minh sáng tạo, liên tưởng tài tình, sự quan sát tỉ mỉ, tinh thế, sử am hiểu tinh tường về những kiến thức và kỹ năng xã hội, văn hóa truyền thống của xứ Huế tác giả Hoàng phủ Ngọc Tường đã cho sinh ra một tá phẩm bút ký thật rực rỡ, như họa vào lòng người đọc người nghe một bức tranh Huế và sông Hương tuyệt đẹp, vẻ đẹp vừa thân mật, lại thiêng liêng, nhưng cũng rất êm ả dịu dàng nhát gan. Tất cả như hướng fan hâm mộ đến cái khao khát một lần được về thăm Huế, đứng trên cây cầy Tràng Tiền vắt ngang sông Hương mà chiêm ngưỡng và thưởng thức dòng sông cho thỏa nỗi lòng .

Bài văn phân tích tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” số 6

Trên khắp dải đất hình chữ S với ba miền : Bắc, Trung, Nam, vùng miền nào cũng đã từng để thương, để nhớ cho biết bao những nhà văn, nhà thơ có tâm hồn lãng mạn, bay bổng. Trong đó đặc biệt quan trọng phải nói đến khúc giữa của dải đất này với miền Trung của xứ Huế mộng mơ .
Thiên nhiên, con người xứ Huế có lẽ rằng luôn điển hình nổi bật với nét đẹp nhẹ nhàng và say đắm, nhưng mấy ai biết rằng, điều tạo ra sự nét đẹp đó chính là nhờ một phần vào nét đặc trưng của dòng sông Hương bao quanh thành phố này. Hoàng Phủ Ngọc Tường với bài kí Ai đã đặt tên cho dòng sông là một tác phẩm viết rất hay, rất thâm thúy về Hương giang – hình tượng cho vạn vật thiên nhiên và con người xứ Huế .
Bài kí Ai đã đặt tên cho dòng sông được in trong tập bút kí cùng tên, gồm có 8 bài kí, được tác giả viết ngay sau thắng lợi mùa xuân năm 1975, khi cả nước đang tưng bừng thiết kế xây dựng chủ nghĩa xã hội. Còn với Hoàng Phủ Ngọc Tường, lòng yêu nước, ý thức dân tộc bản địa thường gắn với tình yêu vạn vật thiên nhiên, yêu truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống của dân tộc bản địa .
Sông Hương được tác giả miêu tả với ba trạng thái ở ba khúc khác nhau : khi ở thượng nguồn, rồi ở trong lòng và ngoại vi thành phố, thêm một chút ít đôi nét về văn hóa truyền thống xứ sở. Với khúc thượng nguồn, Hương giang được nhà văn miêu tả với vẻ đẹp của một “ cô gái Di gan phóng khoáng và man dại ”, giải pháp nghệ thuật và thẩm mỹ nhân hóa làm cho dòng sông hiện lên như thể một cô gái đầy êm ả dịu dàng, khi mãnh liệt, cháy bỏng, khi thì lại trầm mặc, êm đềm .
Hoàng Phủ Ngọc Tường nhìn dòng sông dưới con mắt của “ một kẻ si tình ”, ông yêu, ông mến cái vẻ đẹp đầy man dại, độc lạ ấy của sông Hương. Dòng sông còn được miêu tả như một bản trường ca của rừng già “ Giữa rừng già, dòng sông là một bản trường ca, nó rầm rộ giữa những bóng cây đại ngàn, nó mãnh liệt vượt qua những ghềnh thác, rồi nó cuộn xoáy như cơn lốc vào đáy vực huyền bí ” .
Với mỗi một dòng sông, khúc thượng nguồn là nơi nước chảy xiết nhất, mãnh liệt nhất, cho nên vì thế Hương giang cũng như vậy, nguồn nước của nó dồi dào, can đảm và mạnh mẽ đủ để chảy vào bao quanh cả thành phố Huế của nó. Vừa là bản trường ca của rừng già, sông Hương vừa là “ một người mẹ phù sa của một vùng văn hóa truyền thống xứ sở ”, chính sông Hương đã cung ứng lượng phù sa giàu sang cho người dân nơi đây, cho vạn vật thiên nhiên xứ Huế .
Nhà văn đã biểu lộ được sự hiểu biết và gắn bó thâm thúy của mình với dòng sông của mảnh đất quê nhà, bởi ông sinh ra và lớn lên tại thành phố này. Tình yêu dành cho xứ Huế khiến cho cô gái ấy không muốn mở lòng mình ra, chỉ dành trọn tình yêu cho xứ Huế mà trái tim nàng “ đã đóng kín lại ở cửa rừng và ném chìa khóa trong những hang đá dưới chân núi Kim Phụng ”
Vượt qua khúc thương nguồn, sông Hương tìm về với thành phố thân yêu của nó. Sông Hương theo dòng thủy trình đã tìm về thành phố Huế như một sự tìm kiếm có ý thức “ từ ngã ba tuần sông Hương theo hướng Nam Bắc qua điện Hòn Chén ; vấp Ngọc Trản, nó chuyển hướng sang Tây Bắc, vòng qua thềm đất bãi Nguyệt Biều, Lương Quán rồi bất ngờ đột ngột vẽ một hình cung thật tròn về phía đông bắc, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, xuôi dần về Huế. ”
Nó tìm về nơi mà nó phải thuộc về, cũng như dòng sông Xen của Pari hay sông Đa – nuýp của Buđapet chỉ chảy trong lòng một thành phố duy nhất. Tâm trạng của người con gái mộng mơ “ vui mắt hẳn lên giữa những biền bãi xanh lè ” khi nó được gặp người tình của mình, chính là thành phố Huế. Về với miền đất quen thuộc, Hương giang được ví với “ tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya ”, khơi gợi ra một nét đẹp đặc trưng của cố đô Huế, đó là nhã nhạc cung đình Huế .
Làm sao người đọc hoàn toàn có thể quên được những lời hát tình tứ, những điệu nhạc du dương vốn đã trở thành nền văn hóa truyền thống thi ca trên những con thuyền xuôi dòng Hương giang trong những đêm trăng sáng hờ hững, thơ mộng. Phải yêu vạn vật thiên nhiên, yêu quê nhà của mình lắm thì nhà văn mới hoàn toàn có thể cảm nhận thâm thúy về dòng sông Hương đến như vậy. Hương giang nhảy “ điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế ”, nó muốn gắn chặt với nơi đây lâu nhất hoàn toàn có thể .
Nhưng dù có chậm rãi đến như thế nào thì cũng đến lúc sông Hương phải từ biệt thành phố để liên tục thủy trình của mình. Hình ảnh chia tay của người con gái ấy được miêu tả với tâm trạng đầy lưu luyến, bịn rịn : “ Rời khỏi kinh thành, sông Hương chếch về hướng chính bắc, ôm lấy hòn đảo Cồn Hến quanh năm mơ màng trong sương khói, đang xa dần thành phố để lưu luyến ra đi giữa màu xanh tươi của tre trúc và của những vườn cau vùng ngoại ô Vĩ Dạ .
“ Cả một hành trình dài vượt bao gian truân để gặp được người tình của mình, Hương giang chẳng nỡ lìa xa tình yêu mãnh liệt của nó, vì vậy nó bất thần chuyển dòng, để được gặp lại thành phố một lần nữa ở thị xã Bao Vinh xưa cổ. Tại đây, sông Hương nói lời thề của mình dành cho thành phố : “ “ Còn non, còn nước, còn dài, còn về, còn nhớ … ” .
Lời tạm biệt của dòng sông với xứ Huế gợi liên tưởng đến cảnh chia tay của những đôi tình nhân, cũng bịn rịn, thắm thiết không nỡ rời xa. Thương mến và giàu tình cảm đến như vậy, làm thế nào người đọc và thành phố này hoàn toàn có thể quên béng đi người con gái thủy chung, son sắt ấy ?
Cuối cùng, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường miêu tả dòng sông Hương với vẻ đẹp gắn liền với những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc bản địa. Sông Hương là dòng sông của lịch sử dân tộc, đã cùng những vị vua Hùng trải qua thời kì khó khăn vất vả dựng nước và giữ nước, nó là chứng nhân cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và Mĩ xâm lược, đặc biệt quan trọng là sự kiện Xuân Mậu Dần năm 1968 .
Biết bao tội ác của quân giặc được sông Hương nhớ mãi và găm vào trái tim mình. Cùng với đó là những hình ảnh quật cường, kiên cường của cả dân tộc bản địa không thể nào quên. Sông Hương vẫn cứ ở đó, trầm mặc khi thông thường và man dại khi thiết yếu, nó sẽ liên tục theo chân thành phố và cả dân tộc bản địa trong những năm tháng tiếp theo của tương lai. Yêu biết bao vẻ đẹp của con sông trữ tình và mộng mơ ấy !
Với bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã làm hiện lên trước mắt người đọc hình ảnh một dòng sông Hương với vẻ đẹp thật dịu dàng êm ả, làm say đắm không chỉ với người dân xứ Huế mà còn cả những người lữ khách từng đặt chân tới nơi đây. Đọc tác phẩm, người đọc muốn xách túi balo lên và đi ngay, để được thăm thú và ngắm nhìn người con gái tình tứ với quê nhà, với xứ sở thân yêu của nó, cũng như lòng chung thủy bền vững và kiên cố của con người trong tình yêu .

Bài văn phân tích tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” số 7

“ Đường vô xứ Nghệ quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ ” .
Đã ai tới Huế mà chưa một lần thử nghe hát trên dòng sông Hương chưa ? Sông Hương chính là hình tượng của xứ Huế mộng mơ, dưới ngòi bút của Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương lại mang một vẻ đẹp êm ả dịu dàng, dịu dàng êm ả. Nhà văn đã dựng lên một bức tranh vạn vật thiên nhiên với cảnh sắc hữu tình đó là dòng sông quê nhà qua bài kí “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ”
Hoàng Phủ Ngọc Tường là một nhà văn, nhà khảo cứu văn học, văn hóa truyền thống. Ông là một nhà văn chiến sỹ, có phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật độc lạ và có sở trường về thể kí đồng thời là người đã có công đưa thể kí Nước Ta tăng trưởng lên đến đỉnh điểm của văn học. “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” là một trong tám bài kí được xuất bản lần đầu năm 1986 .
Tác phẩm đã làm điển hình nổi bật phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ của Hoàng Phủ Ngọc Tường, đó là sự uyên bác, giàu chất thơ và giàu trí tưởng tượng. Sông Hương là đối tượng người tiêu dùng để thể hiện tâm tình, là khách thể của trang viết trong sự bộc lộ cái tôi của nhà văn. Sông Hương chính là đối tượng người tiêu dùng để khảo cứu tạo ra sự vẻ đẹp của xứ Huế. Chính thế cho nên, sông Hương đã được nhìn nhận dưới nhiều góc nhìn khác nhau, từ góc nhìn địa lí đến lịch sử dân tộc và qua góc nhìn văn hóa truyền thống, thơ ca .
Ở góc nhìn địa lí, Hoàng Phủ Ngọc Tường khám phá trực tiếp sông Hương ở thượng nguồn để phát hiện nhiều vẻ đẹp khác nhau của dòng sông. Đây là dòng sông có mối quan hệ mật thiết với dãy Trường Sơn. Có lẽ do đó mà nó tựa như “ một bản trường ca rừng già với tiết tấu hùng tráng, kinh hoàng ”. Sông Hương khi “ rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, lúc mãnh liệt vượt qua ghềnh thác, khi cuộn xoáy như cơn lốc dưới đáy vực sâu ” .
Sông Hương mang hình dáng trữ tình tân tiến “ lúc dịu dàng êm ả, say đắm giữa những rặng dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng. ” Hoàng Phủ Ngọc Tường đã sử dụng biện pháp nhân hóa để bạn đọc cảm nhận được sông Hương như một “ cô gái Di – gan phóng khoáng và man dại ” với “ một bản lĩnh quả cảm, một tâm hồn tự do và trong sáng ” làm cho dòng sông điển hình nổi bật ở vẻ đẹp đậm chất ngầu, hùng vĩ .
Nhà văn đã sử dụng hàng loạt động từ, tính từ gây ấn tượng mạnh : “ rầm rộ ”, “ mãnh liệt ”, “ cuộn xoáy ”, “ êm ả dịu dàng ”, “ say đắm ”, “ gan góc ”, “ tự do ” để diễn đạt từng trạng thái đổi khác của dòng sông. Tác giả còn sử dụng lối so sánh táo bạo, đặc biệt quan trọng đầy hình ảnh : Sông là “ bản trường ca của rừng già ”, là “ cô gái Di – gan ”, là “ người mẹ phù sa ”. Tác giả đã nhân hóa sông trong liên tưởng với một cô gái, đây là liên tưởng kín kẽ, ấn tượng làm cho khuôn mặt sông Hương được chớp lấy ở chiều sâu và ở nhiều phương diện khác nhau .
Trước khi vào đến miền đất của kinh thành Huế, sông Hương “ trở thành người tình dịu dàng êm ả và chung thủy với cố đô ”. Sông Hương là người con gái đẹp “ nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại ”. Sông đã đổi khác hình hài, làm mềm đi nét dịu dàng êm ả của mình. Sông Hương đã thể hiện được nét lịch sự và tài hoa, đã đổi khác hình dáng “ mềm như tấm lụa ”, sắc tố “ sớm xanh, trưa vàng, chiều tím ” để dòng chảy trôi đi thực chậm .
Sông Hương mang vẻ đẹp trầm mặc như triết lí, như cổ thi được đặt trong mối quan hệ với vẻ đẹp của người con gái Di – gan. Khi ra khỏi vùng núi, sông Hương như một nàng tiên được thức tỉnh bỗng bừng lên sức trẻ và niềm khao khát của tuổi thanh xuân để chuyển dòng liên tục. Dòng sông có ý thức kiếm tìm về thành phố, “ vui vẻ hẳn lên ” khi tìm đúng đường về, sông Hương còn là “ người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya ” ru mọi người vào giấc ngủ yên bình .
Khi chảy vào thành phố Huế, sông Hương như đã tìm thấy mình khi gặp thành phố thân yêu, sông Hương đã sung sướng hẳn lên giữa những bãi xanh lè của vùng ngoại ô Kim Long. “ Dòng sông kéo một nét thẳng thực yên tâm theo hướng Tây Bắc – Đông Nam, tự uốn một cánh cung rất nhẹ nhàng sang Cồn Hến ”, dòng sông mềm mịn và mượt mà hẳn đi như tiếng “ vâng ” không nói ra của tình yêu. Sông Hương duy nhất thuộc về một thành phố, là niềm tự hào của xứ Huế, của con người Huế. Sông Hương đã thức tỉnh được linh hồn của dân tộc bản địa, khác hẳn với những dòng sông khác ở cảnh “ lập lòe trong sương đêm những ánh lửa thuyền chài của một linh hồn Mô – tê xưa cũ ” .
Sông Hương được cảm nhận rất riêng trong sự tìm tòi mê hoặc của những nhà văn, nó có chút lẳng lơ, kín kẽ của tình yêu. Nhìn bằng con mắt hội họa, sông Hương và những chi lưu của nó tạo nên những nét cổ kính của cố đô. Qua cách cảm nhận âm nhạc, sông Hương như một điệu “ slow ” tình cảm dành riêng cho Huế, sâu lắng, trữ tình. Với cái nhìn đắm say của trái tim đa tình, sông Hương là người tình dịu dàng êm ả và chung thủy được nhìn nhận ở nhiều phương diện dưới những góc nhìn khác nhau .
Dưới cái nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương được đối sánh tương quan trong những ngành thẩm mỹ và nghệ thuật, sông Hương về với Huế như hồn gặp xác, là lời nói của người con gái đi được nửa cuộc sống và tìm được người tình nhân đích thực. Sông Hương đã làm cho Huế đẹp một cách trầm lặng và có chút gì đó lẳng lơ, kín kẽ .
Sông Hương là dòng sông lịch sử dân tộc. Dòng sông được khơi gợi trong sách “ Dư địa chí ” của Nguyễn Trãi nó mang tên là Linh Giang. Dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt để bảo vệ biên giới phía Nam Tổ quốc qua những thế kỉ trung đại. Dòng sông ấy còn vẻ vang soi bóng kinh thành Huế cùng người anh hùng Nguyễn Huệ. Nó đã tận mắt chứng kiến Cách mạng tháng Tám, mùa xuân Mậu Thân 1986 bằng những chiến công rung chuyển. Sông Hương đã tận mắt chứng kiến biết bao sự kiện lịch sử vẻ vang, mang đậm dấu ấn thời hạn .
Không chỉ được nhìn ở dưới góc nhìn địa lí, lịch sử dân tộc, sông Hương còn được nhìn dưới góc nhìn văn hóa truyền thống và thơ ca. Từ góc nhìn văn hóa truyền thống, trong cách nhìn với âm nhạc tác giả đã gắn sông Hương với một nền âm nhạc cổ xưa Huế : “ Sông Hương trở thành người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya ”. Từ đó, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã liên hệ đến việc nghe hát trên sông Hương .
Nhà văn đã đưa ra một dẫn chứng rằng : “ Toàn bộ nền âm nhạc cổ xưa Huế được sinh thành trên mặt nước của dòng sông này trong một khoang thuyền nào đó giữa tiếng nước rơi bán âm của những mái chèo khuya ”. Từ góc nhìn văn hóa truyền thống, người nghệ sĩ đã tưởng tượng về đại thi hào Nguyễn Du, về Kiều : “ Trong như tiếng hạc bay qua – Đục như tiếng suối mới sa nửa vời ”. Nhà văn đã đặt hình ảnh dòng sông trong mối quan hệ với tiếng chuông chùa ngân nga khi vào Huế để nhìn nhận .
Từ âm thanh của đời sống, tác giả đã nói đến tiếng nước vỗ vào mạn thuyền hình thành lên những điệu hò dân gian. Nhiều lần, nhà văn đã liên tưởng đến truyện Kiều của Nguyễn Du đại thi hào đã từng có thời hạn sống ở Huế, truyện Kiều sinh ra từ mảnh đất có truyền thống lịch sử nhã nhạc cung đình để hình thành nên cái nôi của văn chương, văn hóa truyền thống .
Từ góc nhìn thơ ca, sông Hương không khi nào lặp lại mình trong cảm hứng của những người nghệ sĩ. Mỗi nhà thơ đều có một mày mò riêng về nó. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã làm dậy lên những vần thơ biếc xanh của Tản Đà : “ Dòng sông trắng – Lá cây xanh ”. Hình ảnh này với câu chữ của tác giả cho thấy sự đồng cảm của Hoàng Phủ Ngọc Tường về một sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh lè .
Đây là vật chứng thời hạn của những tâm hồn nhạy cảm của những thi nhân. Nhà văn cũng làm sống dậy, sông Hương hùng tráng như “ kiếm dựng trời xanh ” trong khí phách của Cao Bá Quát. Sông Hương quan hoài trong nỗi sầu vạn cổ của thơ Bà Huyện Thanh Quan, có sức mạnh Phục hồi của tâm hồn trong thơ Tố Hữu .
Điều kì diệu là nhà văn đã nhìn thấy sông Hương trong mối quan hệ với Kiều. Cách so sánh, liên tưởng của tác giả trong mối liên hệ giữa những mạch nguồn thơ ca chảy tha thiết trong văn chương muôn thuở đã tạo nên một dấu ấn riêng về phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ của nhà văn giàu chất thơ .
“ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” là bài kí rực rỡ về con sông Hương của xứ Huế qua đó đã bộc lộ cái “ tôi ” cá thể của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Đó là một cái “ tôi ” tài hoa, uyên bác. Sông Hương được miêu tả dưới nhiều góc nhìn khác nhau, sông Hương là dòng sông của âm nhạc, của thơ ca, của lịch sử vẻ vang gắn liền với những nét rực rỡ về văn hóa truyền thống, về vẻ đẹp của con người xứ Huế. Cái tôi uyên bác được biểu lộ ở sự vận dụng cái nhìn đa ngành, vận dụng kiến thức và kỹ năng của nhiều nghành thẩm mỹ và nghệ thuật để khắc họa vẻ đẹp của dòng sông .
Sông Hương được tô đậm ở nét đẹp trữ tình, thơ mộng. Sông Hương được miêu tả qua chiều sâu văn hóa truyền thống xứ Huế, nó như “ người mẹ phù sa ” bồi đắp cho vùng đất giàu truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống từ bao đời nay. Sông Hương còn được cảm nhận qua lăng kính của tình yêu. Thủy trình của sông Hương là thủy trình có ý thức đi tìm người tình mong đợi, khi chảy giữa thành phố Huế, sông Hương mềm mại và mượt mà hẳn đi như một tiếng “ vâng ” không nói ra của tình yêu .
Trước khi đổ ra cửa biển, sông Hương như “ người con gái dùng dằng chia tay tình nhân ”, bộc lộ một nỗi niềm vương vấn một chút ít lẳng lơ kín kẽ. Cái “ tôi ” của tác giả là một cái “ tôi ” nặng lòng với quê nhà, xứ sở. Chắc hẳn, nhà văn phải yêu quê nhà lắm thì mới hoàn toàn có thể lột tả dòng sông quê nhà một cách xuất sắc như vậy. Nhà thơ đã dành hàng loạt tận tâm của mình để theo dõi hàng loạt thủy trình của dòng sông với vốn hiểu biết sâu rộng về những kiến thức và kỹ năng tương quan .
Nhà văn đã quan sát tỉ mỉ dòng sông từ trước khi vào thành phố rồi đến khi đổ ra bể dòng sông đã có những biến hóa ra làm sao. Cái “ tôi ” của Hoàng Phủ Ngọc Tường thật là một cái “ tôi ” đa phong thái, mang dấu ấn riêng không liên quan gì đến nhau và giàu chất thơ. Nhà văn đã phát hiện và trân trọng vẻ đẹp của dòng sông và có những so sánh táo bạo với hình ảnh cô gái Di – gan, người mẹ phù sa, người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya .
Nhà văn đã liên tưởng tới những nhà thơ khác cùng viết về sông Hương như Nguyễn Du, Tố Hữu, … nhà văn nhớ đến Kiều và muốn được đắm chìm trong những giai điệu ca Huế trên sông Hương. Tất cả những điều đó đã tạo nên một cái “ tôi ” riêng không liên quan gì đến nhau mang đậm dấu ấn phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật Hoàng Phủ Ngọc Tường .
Đoạn trích là đoạn văn xuôi súc tích và đầy chất thơ về sông Hương. Dưới cái nhìn tài hoa, uyên bác của tác giả, sông Hương được mày mò ở nhiều góc nhìn khác nhau, từ địa lí lịch sử đến văn hóa truyền thống, thơ ca. Nhà văn đã tích hợp linh động giữa kể và tả sử dụng tài hoa những giải pháp tu từ nghệ thuật và thẩm mỹ như nhân hóa, so sánh, ẩn dụ khiến cho con sông từ vật vô tri vô giác nay bỗng trở nên có hồn, có tính cách, có tâm trạng khi thì dịu dàng êm ả, đắm đuối khi lại can đảm và mạnh mẽ, kinh khủng. Ngôn từ nhiều mẫu mã, phong phú, giọng văn đầy biến hóa đã tạo nên tuyệt bút “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” mang nét riêng không liên quan gì đến nhau trong văn phong của tác giả .
Tùy bút “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” đã bộc lộ được tấm lòng yêu quê nhà, yêu con người xứ Huế của nhà văn. Qua đó, cho thấy vốn hiểu biết sâu rộng và đa dạng và phong phú của nhà văn về những kiến thức và kỹ năng văn hóa truyền thống, thẩm mỹ và nghệ thuật. Bài kí trên đã chứng minh và khẳng định được thành công xuất sắc của tác giả trên con đường văn học ở thể bút kí đồng thời cũng bộc lộ cái “ tôi ” cá thể riêng không liên quan gì đến nhau, trữ tình. Nhà văn đã đem đến cho tất cả chúng ta một bài học kinh nghiệm về tình yêu vạn vật thiên nhiên, quê nhà quốc gia. Bởi nếu có quê nhà thì mới có tất cả chúng ta ngày ngày hôm nay. Phải chăng do đó mà trong thơ của Đỗ Trung Quân đã viết :
“ Quê hương là gì hở mẹ
Mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều ”
“ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” là một tìm tòi và bộc lộ sự mới lạ của Hoàng Phủ Ngọc Tường so với thể loại bút kí. Qua đó, tác giả đã ngợi ca vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên xứ Huế và khẳng định chắc chắn được năng lực uyên bác của mình. Chính vì vậy mà sông Hương đã trở thành một dòng sông bất tử, luôn chảy trôi mãi cùng thời hạn và trong tâm lý fan hâm mộ .

Bài văn phân tích tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” số 8

“ Ai đã đặt tên cho dòng sông ” là bài bút kí xuất sắc của Hoàng Phủ Ngọc Tường khi viết về dòng sông Hương trữ tĩnh, thơ mộng của Huế. Mạch cảm hứng của bài kí chính là vẻ đẹp đặc trưng, riêng không liên quan gì đến nhau của con sông duy nhất chảy qua dòng thành phố Huế. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã rất tài tình khi lột tả được hết vẻ đẹp và linh hồn của dòng sông mang đặc trưng của Huế này .
Có lẽ vì đặc trưng của thể loại bút kí nên lời văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường rất phóng khoáng, điêu luyện, nhẹ nhàng và mềm mại và mượt mà. Với một tấm lòng yêu Huế, yêu cảnh sắc vạn vật thiên nhiên, yêu sông Hương nên Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khoác lên bài kí một sắc tố, âm hưởng riêng có của Huế .
Dòng sông Hương được tác giả ngợi ca “ dòng sông duy nhất chảy qua thành phố Huế ”, dòng sông vắt mình qua thành phố, tận mắt chứng kiến bao nhiêu thay đổi của mảnh đất này. Cái nhìn tiên phong của tác giả khi viết về sông Hương là cái nhìn từ vùng thượng nguồn. Vẻ đẹp của dòng sông lúc này khiến tác giả liên tưởng đến cô gái Digan phóng khoáng, mê dại, đầy sức hút .
Qua ngòi bút của tác giả, sông Hương hiện lên thật kì vĩ “ sông Hương tựa như một bản trường ca của rừng già, khi rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, lúc mãnh liệt vượt qua nhiều ghềnh thác, khi cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực sâu, lúc dịu dàng êm ả và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu hoa đỗ quyên rừng ”. Chỉ với một vài chi tiết cụ thể mà Hoàng Phủ Ngọc Tường đã lột tả được vẻ đẹp lúc mãnh liệt, lúc dịu êm của sông Hương. Có lẽ đây chính là đặc trưng của sông Hương khi ở thượng nguồn, hứng chịu nhiều biến hóa của thời tiết .
Thật độc lạ khi dưới con mắt của tác giả, sông Hương tựa như “ Cô gái di gan phóng khoáng và man dại với bản lĩnh quả cảm, tâm hồn tự do và trong sáng ”. Có lẽ đây là phép nhân hóa đầy ẩn ý nhằm mục đích gợi lên nét đẹp hoang sơ nhưng mê hoặc của con sông này. Như vậy hoàn toàn có thể thấy được qua ngòi bút phóng khoáng của tác giả, sông Hương vùng thượng nguồn toát lên vẻ đẹp kì bí, hùng vĩ và đầy đậm cá tính .
Tuy nhiên đây mới chỉ là ở thượng nguồn, cùng Hoàng Phủ Ngọc Tường mày mò vẻ đẹp của dòng sông này khi chảy về thành phố Huế. Có lẽ người đọc sẽ giật mình với vẻ đẹp dịu dàng êm ả, quyến rũ và uyển chuyển của nó. Tác giả đã ví sông Hương như “ người tình êm ả dịu dàng và chung thủy của cố đô ”. Không phải vô duyên vô cớ mà tác giả lại đi ví von so sánh đầy tính thẩm mỹ và nghệ thuật như vậy .
Sông Hương khi chảy về thành phố có sức mê hoặc tuyệt vời so với người đọc. Ở đây tất cả chúng ta nhận ra một lối viết nhẹ nhàng, tinh xảo, rất mực tài hoa của tác giả. Ông vẽ lên vẻ đẹp của sông Hương không chỉ bằng ngôn từ mà còn bằng cả trái tim đầy tình yêu thương. Giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại, sông Hương như “ cô gái đẹp ngủ mơ màng ” – một vẻ đẹp đầy sắc tố của câu truyện cổ tích tuyệt đẹp. Và sông Hương bỗng “ chuyển dòng liên tục ” “ ôm lấy chân đồi Thiên Mụ ”, “ trôi giữa hai dãy đồi sừng sững như thành quách ”. Một sự miêu tả quá trữ tình, quá độc lạ khiến người đọc khó cưỡng lại được vẻ đẹp tuyệt vời này .
Sông Hương vừa quyến rũ, vừa êm ả dịu dàng “ mềm như tấm lụa ”, có khi ánh lên những phản quang nhiều sắc tố sớm xanh, trưa vàng, chiều tím ”. Sự quy đổi sắc tố theo mùa, theo thời hạn như thế này đã làm nên một nét đặc trưng cho những ai muốn ngắm nhìn sông hương thật lâu .
Hoàng Phủ Ngọc Tường tả sông Hương như vẽ, vẽ lên một bức tranh hoàn mĩ và tuyệt vời nhất về dòng sông lịch sử một thời này. Sông Hương tạo nên nét đẹp của đất cố đô Huế, ẩn mình trong trầm tích của nét văn hóa truyền thống hàng nghìn năm lịch sử dân tộc. Thú vị nhất là đoạn sông Hương chảy trong lòng Huế, tác giả cứ ngỡ rằng sông Hương tìm thấy chính mình khi gặp thành phố thân yêu nên vui tươi hẳn lên .
Vẻ đẹp của dòng sông này được cảm nhận dưới nhiều góc nhìn khác nhau. Nhìn bằng con mắt của hội họa, sông Hương và những chi lưu của nó tạo những đường nét thật tinh xảo tạo ra sự vẻ đẹp cổ kính của cố đô ; qua cách cảm nhận âm nhạc, sông Hương như điệu slow chậm rãi sâu lắng, trữ tình … Một vẻ đẹp khiến người khác phải ngỡ ngàng và đắm say chẳng thể dứt ra .
Sông Hương còn là chứng nhân lịch sử vẻ vang, là “ người ” tận mắt chứng kiến sự thay đổi của cố đô Huế từng ngày. Trong sách Dư địa chí “ dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía nam của tổ quốc đại việt qua những thế kỉ trung đại, vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của anh hùng Nguyễn Huệ … ”
Có thể nói rằng để cảm nhận sông Hương với nhiều góc nhìn, nhiều vẻ đẹp khác nhau, Hoàng Phủ Ngọc Tường phải có trái tim nhạy cảm, yêu và thương tha thiết dòng sông thơ mộng này. Một lối viết đơn giản và giản dị, nhẹ nhàng nhưng đầy hấp dẫn đã khiến fan hâm mộ không hề để dứt mạch cảm hứng. Tác giả đã phát huy được đặc trưng của thể loại bút kí đầy sắc bén và tình cảm này .
“ Ai đã đặt tên cho dòng sông ” thực sự là bài bút kí độc lạ. Sông Hương hiện lên với toàn bộ vẻ đẹp mà nó mang .

Bài văn phân tích tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” số 9

Hoàng Phủ Ngọc Tường là một tri thức yêu nước, có vốn hiểu biết sâu rộng trên nhiều hình vực. Ông chuyên về thể loại bút kí. Nét rực rỡ trong sáng tác của Hoàng Phủ Ngọc Tường là ở sự tích hợp thuần thục giữa chất trí tuệ và tính trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kỹ năng và kiến thức sâu rộng về triết học, văn hoá, lịch sử vẻ vang, địa lí, lối hành văn hướng nội súc tích, say đắm và tài hoa. Ai đã đặt tên cho dòng sông ? là bài bút kí xuất sắc, viết tại Huế 1981, in trong tập sách cùng tên của ông .
Tác phẩm đã miêu tả cảnh sắc vạn vật thiên nhiên sông Hương, sự gắn bó của con sông với lịch sử vẻ vang và văn hoá của xứ Huế, của quốc gia. Qua đó nhà văn thể hiện niềm tự hào tha thiết, sâu lắng dành cho dòng sông Hương, cho xứ Huế thân yêu và cũng là cho quốc gia .
Sông Hương nhìn từ cội nguồn là dòng chảy có mối quan hệ thâm thúy với dãy Trường Sơn. Trong mối quan hệ đặc biệt quan trọng này, sông Hương tựa như một bản trường ca của rừng già với nhiều tiết tấu hùng tráng, kinh hoàng : khi rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, lúc mãnh liệt vượt qua ghềnh thác, khi cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực sâu, lúc êm ả dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng .
Với cái nhìn được nhân hoá, sông Hương tựa cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại với một bản lĩnh quả cảm, một tâm hồn tự do và trong sáng. Theo tác giả, nếu chỉ mải mê nhìn ngắm khuôn mặt kinh thành mà không quan tâm khám phá sông Hương từ nguồn cội, người ta khó mà hiểu hết những vẻ đẹp trong phần tâm hồn sâu thẳm của dòng sông mà chính nó đã không muốn thể hiện .
Như vậy, ở thượng nguồn, sông Hương có thể chất mạnh, toát lên vẻ đẹp của một sức sống mãnh liệt, hoang dại, đầy đậm chất ngầu. Sông Hương khi chảy về kinh thành Huế lại mang nhiều vẻ đẹp phong phú, gắn bó với đặc trưng văn hoá, khoảng trống kinh thành Huế. Trước khi trở thành người tình êm ả dịu dàng và chung thuỷ của cố đô, sông Hương đã trải qua một hành trình dài đầy gian nan và nhiều thử thách. Trong cái nhìn tinh xảo và lãng mạn của tác giả, hàng loạt thuỷ trình của dòng sông tựa như một cuộc tìm kiếm có ý thức người tình nhân đích thực của người con gái trong một câu truyện tình yêu nhuốm màu cổ tích .
Đoạn tả sông Hương chảy xuôi về đồng bằng và ngoại vi thành phố thể hiện nét lịch sự và tài hoa trong lối hành văn của tác giả. Độc giả khó cưỡng một sức mê hoặc toát lên từ hàng loạt động từ diễn đạt cái dòng chảy sôi động qua những địa điểm khác nhau của xứ Huế .
Giữa cánh đồng Châu Hoá đầy hoa dại, sông Hương là “ cô gái đẹp ngủ mơ màng ” ; nhưng ngay sau khi ra khỏi vùng núi, thì cũng như nàng tiên được thức tỉnh, sông Hương bỗng bừng lên sức trẻ và niềm khao khát của tuổi thanh xuân trong sự “ chuyển dòng liên tục ”, “ rồi vòng những khúc quanh bất ngờ đột ngột ”, vẽ một hình cung thật tròn, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, rồi “ vượt qua ”, “ đi giữa âm vang ”, “ trôi đi giữa hai dãy đồi sừng sững như thành quách ” …
Vừa can đảm và mạnh mẽ vừa dịu dàng êm ả, sông Hương có lúc “ mềm như tấm lụa ” khi qua Vọng Cảnh. Tam Thai, Lựu Bảo ; có khi ánh lên “ những phản quang nhiều sắc tố sớm xanh, trưa vàng, chiều tím ” lúc qua những dãy đồi núi phía tây nam thành phố và mang vẻ đẹp trầm mặc khi qua bao lăng tẩm, đền đài mang niềm tự tôn âm u được phong kín trong những rừng thông u tịch cho đến lúc bừng sáng, tươi tắn và tươi tắn khi gặp “ tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga tận bờ bên kia, giữa những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà ” …
Hai bút pháp kể và tả được tích hợp thuần thục và tài hoa trong đoạn văn đã làm điển hình nổi bật một sông Hương đẹp bởi phối cảnh kì thú giữa nó với vạn vật thiên nhiên xứ Huế đa dạng và phong phú mà hài hoà. Sông Hương khi chảy trong Huế, như đã tìm thấy chính mình khi gặp thành phố thân yêu, sông Hương “ vui mắt hẳn lên giữa những bến bãi rộng lớn xanh tươi của vùng ngoại ô Kim Long ”, dòng sông “ kéo một nét thẳng thực yên tâm theo hướng tây nam – hướng đông bắc ”, rồi “ uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến ” khiến dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “ vâng ” không nói là của tình yêu ” .
Nằm ngay giữa lòng thành phố yêu quý của mình, sông Hương cũng giống sông Xen của Pa-ri, sông Đa-nuýp của Bu-đa-pét, … nhưng trong cách miêu tả tài hoa của tác giả, sông Hương được cảm nhận với nhiều góc nhìn : nhìn bằng con mắt của hội hoạ, sông Hương và những chi lưu của nó tạo những đường nét thật tinh xảo làm ra vẻ đẹp cổ kính của cố đô ; qua cách cảm nhận âm nhạc, sông Hương “ đẹp như điệu Slow ” chậm rãi, sâu lắng, trữ tình và với cái nhìn đắm say của một trái tim đa tình, sông Hương là người tình êm ả dịu dàng và chung thuỷ .
Điều này được miêu tả trong một phát hiện mê hoặc của tác giả : “ Rời khỏi kinh thành, sông Hương chếch về hướng chính bắc, ôm lấy hòn đảo Cồn Hến quanh năm mơ màng trong sương khói, đang xa dần thành phố để lưu luyến ra đi giữa màu xanh lè của tre trúc và của những vườn cau vùng ngoại ô Vĩ Dạ .
Và rồi, như sực nhớ lại một điều gì chưa kịp nói, nó bất thần đổi dòng, rẽ ngoặt sang hướng đông tây để gặp lại thành phố lần cuối ở góc thị xã Bảo Vinh xưa cổ ”. Cũng theo tác giả khúc quanh thật giật mình đó, tựa như một “ nỗi vương vấn ”, và có vẻ như còn có cả “ một chút ít lẳng lơ kín kẽ ” của tình yêu …
Sông Hương trong mối quan hệ với lịch sử vẻ vang dân tộc bản địa lại mang vẻ đẹp của một bản hùng ca ghi dấu những thế kỉ vinh quang từ thuở còn là một dòng sông biên thùy xa xôi của quốc gia những vua Hùng, thuở nó mang tên là Linh Giang ( dòng sông thiêng ) trong sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi, là “ dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía nam của Tổ quốc Đại Việt qua những thế kỉ trung đại ” ,
“ nó vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ ” vào thế kỉ mười tám ; “ nó sống hết lịch sử vẻ vang bi tráng của thế kỉ mười chín với máu của những cuộc khởi nghĩa ”, nó tận mắt chứng kiến thời đại mới với cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945 và bao chiến công rung chuyển qua hai cuộc cuộc chiến tranh vệ quốc sau này …
Sông Hương với cuộc sống và thi ca là một nhân chứng nhẫn nại và kiên cường qua những thăng trầm của cuộc sống. Tuy nhiên, điều làm ra vẻ đẹp giản dị và đơn giản mà khác thường của dòng sông là ở chỗ : khi nghe lời gọi, nó biết cách tự hiến mình làm một chiến công, để rồi nó trở lại với đời sống thông thường, làm một người con gái êm ả dịu dàng của quốc gia. Có lẽ chính điều đó đã làm cho sông Hương không khi nào tự lặp lại mình trong cảm hứng của những nghệ sĩ .
Có thể nói, nét rực rỡ tạo ra sự sức mê hoặc đặc biệt quan trọng của đoạn văn là tình yêu say đắm với dòng sông được biểu lộ bằng kĩ năng của một cây bút giàu trí tuệ, tổng hợp từ một vốn hiểu biết sâu rộng về văn hoá, lịch sử vẻ vang, địa lí và văn chương cùng một văn phong thanh nhã, hướng nội, tinh xảo và tài hoa .
Trích đoạn bài kí Ai đã đặt tên cho dòng sông đã gợi ra vẻ đẹp của Huế, của tâm hốn người Huế qua sự quan sát tinh tế của Hoàng Phủ Ngọc Tường về dòng sông Hương. Ông xứng danh là một thi sĩ của vạn vật thiên nhiên, một cuốn từ điển sống về Huế, một cây bút giàu lòng yêu nước và ý thức dân tộc bản địa. Bài kí góp thêm phần tu dưỡng tình yêu, niềm tự hào so với dòng sông và cũng là với quê nhà quốc gia .

Bài văn phân tích tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” số 10

Ai đó đã từng viết “ Đất nước có nhiều dòng sông nhưng chỉ có một dòng sông để thương, để nhớ như đời người có nhiều cuộc tình nhưng chỉ có một cuộc tình để mãi mãi mang theo ”. Vâng, “ một dòng sông để thương, để nhớ ” của mỗi người rất khác nhau .
Nếu tên tuổi Văn Cao gắn liền với sông Lô hùng tráng ; nếu Hoàng Cầm là nỗi nhớ của ta khi ngang qua “ Sông Đuống trôi đi một dòng lấp lánh lung linh ” ; nếu Hoài Vũ mãi là nhà thơ của con sông Vàm Cỏ đêm ngày thao thiết chở phù sa, thì Hoàng Phủ Ngọc Tường đã song hành cùng sông Hương đi vào trái tim người đọc với “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ?. ” …
Có một lịch sử một thời vọng về từ làng Thành Trung, một ngôi làng trồng rau thơm ở Huế : Vì yêu quý con sông xinh đẹp, người dân hai bên bờ sông Hương đã nấu nước của trăm loài hoa đổ xuống dòng sông cho làn nước xanh thắm ấy mãi mãi thơm tho .
Phải chăng đó là cách lý giải tên của Hương Giang – con sông gắn liền với Huế, gắn liền với tình yêu của Hoàng Phủ Ngọc Tường ? Bút ký “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” được viết năm 1981, khi tác giả đã sống bên bờ sông Hương, sống trong lòng Huế hơn 40 năm trời, tình yêu máu thịt so với quê nhà cứ lớn lên từng ngày và nó hiện hữu ở mọi thời hạn, mọi khoảng trống .
Khi tác giả ngồi đọc truyện Kiều giữa mùa thu, trong một khu vườn xưa cổ, nơi có những loài hoa đang nở, trái cây đang chín, yên tĩnh và khoáng đạt – khu vườn tọa lạc trên vùng đất mà Nguyễn Du từng sống nên vạn vật thiên nhiên của “ mảnh đất Kinh – xưa ” đã in bóng trong thơ Nguyễn, ngược lại sông Hương và Huế đã gợi cho tác giả hình tượng của cặp tình nhân lý tưởng : Kim – Kiều .
Chưa khi nào tôi nhìn thấy một dòng chảy nào đáng yêu đến thế, sông Hương đến với Huế qua cái nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường đã mang hình ảnh một cô gái mỹ miều đến với tình yêu. Hãy ngắm nhìn nàng trước khi gặp Huế, đó là “ một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại ” “ bản lĩnh và quả cảm ” có một tâm hồn “ tự do và trong sáng ”, đó là hình ảnh “ bản trường ca của rừng già ” rầm rộ và mãnh liệt nhưng cũng có lúc “ dịu dàng êm ả và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng ”, nàng đã tương khắc và chế ngự sức mạnh bản năng của mình để đến lúc ra khỏi rừng già sẽ trở nên êm ả dịu dàng và trí tuệ .
Để đến với Huế, sông Hương phải băng qua một hành trình dài, phải chuyển dòng liên tục, như một cuộc kiếm tìm thiết tha và rạo rực, vô vàn địa điểm mà dòng nước ấy đã trôi qua Hòn Chén, Ngọc Trản, Nguyệt Biều, Lương Quán, Thiên Mụ …
người con gái Di-gan ấy đã bất ngờ đột ngột uốn mình theo một đường cong thật mềm nhưng “ vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn, vượt qua một lòng vực sâu dưới chân núi Ngọc Trản, để sắc nước trở nên xanh thẳm ”, nàng vẫn còn mang một vẻ buồn trầm mặc như triết lý, như cổ thi … cho đến khi gặp được tiếng chuông Thiên Mụ, nghe âm thanh bát ngát tiếng gà, từ ấy sông Hương rạng rỡ như nắng mới, nàng uốn một cánh cung thật nhẹ, đến khi giáp mặt với thành phố, đường cong ấy làm cho nàng “ mềm hẳn đi, như một tiếng “ vâng ” không nói ra của tình yêu ” –
Cái phút bắt đầu để đến với “ người tình ” của sông Hương như thế đấy ! Nàng đã tự làm mới mình để hiến Tặng Ngay những gì đẹp nhất cho tình nhân. Sông Hương – dòng sông thuộc về một thành phố duy nhất – đã rời đời sống hoang dã của rừng để đến với Huế và chỉ Huế mà thôi, nàng như “ sông Xen của Paris, sông Ðanuýp của Buđapet … ” chảy trong lòng thành phố yêu quý của mình nhưng khác ở chỗ nàng đẹp một cách huyền hồ như đang che khuôn mặt diễm kiều bằng tấm voan sương khói, nàng trôi lặng lẽ với nghìn ánh hoa đăng vào hội rằm tháng 7 bồng bềnh chao nhẹ trên mặt nước như vương vấn một nỗi lòng .
Tôi chợt nhớ đến một câu nói “ có những dòng tình cảm, rất sâu nên rất đỗi lặng lờ ”, dòng chảy êm đềm của sông Hương hay chính là tình yêu sâu lắng mà nàng dâng Tặng cho thành phố Huế ? Vẻ đẹp của sông Hương còn là vẻ đẹp của một nền văn hóa truyền thống, vẻ đẹp của người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya, hàng loạt nền âm nhạc cổ xưa Huế đã được sinh sôi trên mặt sông này và hơn thế khắp lưu vực sông còn vang vọng những điệu hò dân dã, những điệu hò thấm đẫm tấm chung tình, thấm đẫm lời thề của sông Hương trước phút chia tay với Huế mà trôi về biển cả .
Nhưng chẳng phải khi nào sông Hương cũng là người con gái đằm thắm, dịu dàng êm ả, thướt tha trong lòng Huế, đã có một thời sông Hương “ mang tên là Linh Giang, dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía Nam ” của Tổ quốc, vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân, “ dòng sông của thời hạn ngân vang ”, của lịch sử dân tộc viết giữa màu cỏ xanh, lá biếc …
Sông Hương được nhìn như một người con gái đến với tình yêu, dâng Tặng Kèm những vẻ đẹp mà mình có được cho tình nhân, đắm mình trong tình yêu để tò mò và hoàn thành xong bản thân. Từ một dòng sông hoang dại, huyền bí, nàng đã trở thành một sông Hương rất mực êm ả dịu dàng, rất mực tài hoa, rất mực kiên cường, rất mực quyết tử …
Cho nên, từ khi có được sông Hương, Huế – chàng Kim của nàng – cũng có nhiều đổi khác. Từ hoang sơ với “ cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại ” hay tự tôn âm u với những lăng tẩm đền đài đồ sộ, đã hóa thành vẻ đẹp cổ kính mà thơ mộng, khiến người con của Huế dù đến Pari, Buđapét hay Leningrad vẫn đau đáu nhớ về một thành phố với nguyên dạng đô thị cổ, trải dọc hai bờ sông .
Huế càng lộng lẫy hơn khi sông Hương chở trong lòng Huế những nét đặc trưng của hội Hoa đăng, của ca Huế, man mác tiếng rơi của những mái chèo khuya. Có sông Hương, Huế trở thành biên thùy xa xôi của quốc gia những vua Hùng, Huế chiến đấu oanh liệt bảo về biên giới phía Nam của Đại Việt, Huế là kinh thành của người anh hùng Nguyễn Huệ, Huế cùng sông Hương đi vào Cách mạng tháng 8 bằng những chiến công rung chuyển. Huế đã góp sức xứng danh cho Tổ quốc trong cuộc trường chinh máu lửa bên cạnh sông Hương – dòng sông của sử thi đã tự hiến đời mình làm một chiến công .
Tình yêu của sông Hương và Huế – một tình yêu lãng mạn và âm vang sức sống, một tình yêu như một cuộc tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoa và đam mê, bản hợp xướng diệu kỳ giữa thi ca và âm nhạc. Tình yêu ấy được vun đắp bởi ngòi bút tài hoa của Hoàng Phủ Ngọc Tường, đứa con thân yêu của Huế, yêu Huế, yêu sông Hương, nhìn ngắm sông Hương khi gần kề để phát hiện ra dòng sông ấy “ đang đổi sắc không ngừng dưới ánh nắng và mùi hương của hoa trái trong vườn ”, lúc xa xôi gần nửa vòng toàn cầu, nhìn Nê va để sông Hương tìm về trong niềm nhớ .
Sông Hương của Hoàng Phủ Ngọc Tường không chỉ mang vẻ đẹp trời phú mà còn ánh lên vẻ đẹp của con người, những tài nữ đánh đàn, những người dân Châu Hóa lái thuyền xuôi ngược, những người con can đảm đã hi sinh, những Nguyễn Du, những bà huyện Thanh Quan, những Tố Hữu … đã viết thơ trên dòng chảy lộng lẫy in bóng mây trời .
Cũng như tình yêu của sông Hương với Huế, tình yêu của Hoàng Phủ Ngọc Tường với sông Hương cũng là quy trình dâng khuyến mãi ngay, mày mò và hoàn thành xong chính mình. Tuy nhiên, vì sông Hương là hóa thân của lịch sử một thời nên câu hỏi bâng khuâng của một người TP.HN khi lặng lẽ ngắm nhìn dòng nước : “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” vẫn là một câu hỏi lửng lơ chưa có lời giải đáp, câu hỏi đã thành tên cho một thiên bút ký tuyệt vời …

Bài văn phân tích tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” số 11

Có lẽ mỗi khi nhắc đến Hoàng Phủ Ngọc Tường không ai lại không nghĩ đến bài bút kí nổi tiếng của ông “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ”. Mỗi nhà văn có một tảng, một khuynh hướng khác nhau, và Hoàng Phủ Ngọc Tường thực sự điển hình nổi bật trên phương diện bút kí. Các tác phẩm của ông luôn giàu chất trí tuệ mà vẫn thấm đẫm chất trữ tình .
Trước khi có tên “ Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ” bài bút kí này còn có một cái tên khác là “ Hương ơi, e phải mày chăng ”. Phải chăng đây là cách cảm nhận độc lạ của tác giả về dòng sông Hương và cố đô Huế. Đó là một tình cảm sâu nặng và gắn bó tha thiết của ông so với nơi đây. Cũng bởi có tình yêu thâm thúy với vạn vật thiên nhiên và con người nơi đây, nên sông Hương đã được thi sĩ soi ngắm, phát hiện vẻ đẹp trên nhiều phương diện, vô cùng phong phú, nhiều mẫu mã .
Trước hết, vẻ đẹp của sông Hương được bộc lộ trong cảnh sắc vạn vật thiên nhiên. Cũng như biết bao con sông khác trên quốc tế, sông Hương cũng được hình thành và nằm trong lòng một thành phố cổ kính, mộng mơ. Nhưng điều đặc biệt quan trọng hơn là sông Hương chỉ duy nhất thuộc về một thành phố, cũng vì thế, khi nhận xét nó là người tình thủy chung của thành phố quả là không hề sai .
Trước khi mang vẻ đẹp mơ màng, yên bình ở kinh thành Huế, có một sông Hương rất khác, một nội tâm rất trái chiều đã được biểu lộ ở nơi rừng núi sâu thẳm. Sông Hương tựa như một bản trường ca của rừng già, cuộn cuồn xiết chảy trong núi rừng Trường Sơn hùng vĩ. Sông Hương như một cô gái digan hoang dại, nhưng cũng rất là điệu đàng, đắm say với màu đỏ chói của hoa đỗ quyên suốt những dặm dài dọc hai bên bờ sông .
Trước khi vào đến thành phố sông Hương liên tục chuyển mình, qua cánh đồng Châu Hóa với những vẻ đẹp khác nhau. Khi là một người mẹ êm ả dịu dàng, lúc lại biến ảo lộng lẫy với màu nước “ sáng xanh, trưa vàng, chiều tím ”. Khi chảy qua những khu lăng tẩm triều Nguyễn sông Hương lại mang một hình dáng khác hẳn – u tịch, trầm tĩnh hơn khi nào hết. Ở mỗi khúc đoạn, mỗi khung cảnh sông Hương lại mang những vẻ đẹp làm người ta nao lòng, dù tinh nghịch hồn nhiên, hay u trầm yên bình tất thảy cũng đều cho thấy vẻ đẹp đa dạng và phong phú của dòng sông Hương .
Nhưng tác giả đâu chỉ muốn nói về vẻ đẹp của cảnh sắc, mà đâu đó người đọc vẫn cảm nhận được tâm hồn, con người xứ Huế – người con gái nơi đây. Họ vừa êm ả dịu dàng, thâm thúy, vừa có nét gì đó rất phong tình những cũng rất đỗi thủy chung. Chỉ là những nét thoáng chốc, nhưng bằng ngòi bút của mình ông đồng thời làm được cả hai việc, tôn vinh vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên và con người nơi đây .
Ở một góc nhìn khác, sông Hương lại hiện lên với nét quả cảm, hào hùng của một dòng sông lịch sử vẻ vang. Thời Đại Việt, dòng sông này có tên Linh Giang, nó đã làm tròn trách nhiệm lịch sử dân tộc, canh giữ, bảo vệ biên giới quốc gia. Vào thế kỉ XVIII kinh thành Phú Xuân, với người anh hùng Nguyễn Huệ, cùng hàng loạt biến cố lịch sử vẻ vang, sông Hương chính là chứng nhân lịch sử dân tộc ghi lại toàn bộ hành trình lịch sử dân tộc đầy kinh hoàng đó .
Đẹp nhất chính là vào ngày mùa thu lịch sử vẻ vang, dòng sông soi bóng lá cờ đỏ sao vàng, tận mắt chứng kiến sự thắng lợi của nhân dân ta, kết thúc những năm tháng làm nô lệ tủi nhục, … Và hàng nghìn, hàng nghìn sự kiện lịch sử dân tộc khác. Cho đến nay sông Hương vẫn lặng lẽ như vậy, lặng lẽ tận mắt chứng kiến sự thay da đổi thịt của quốc gia .
Bằng một con mắt rất đỗi thi sĩ, ông lại thấy ở sông Hương ở một vẻ đẹp rất khác. Mỗi nhà thơ, khi đến với sông Hương luôn bị nó làm cho mê mệt, say lòng và Hoàng Phủ Ngọc Tường cũng không phải là một trường hợp ngoại lệ. Khi ông nhớ đến hình ảnh “ người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya ” ông chợt liên tưởng đến Nguyễn Du và những bản đàn đi theo suốt cuộc sống của người con gái tài hoa bạc mệnh – Thúy Kiều .
Nhưng phải chăng điều mà ông muốn nhấn mạnh vấn đề ở đây là sự tương đương giữa cảnh và người trong thơ Nguyễn Du và bờ sông Hương. Dòng sông giật mình ngoặt lại thị xã Bao Vinh như nàng Kiều vấn vương trong tình yêu khắc khoải, đau khổ mà không nỡ buông bỏ. Lại phát hiện một chân dung rất khác của sông Hương : “ Từ xanh lè thường ngày, nó bỗng thay màu thực giật mình “ dòng sông trắng – lá cây xanh ” trong cái nhìn tinh xảo của Tản Đà ”, “ từ tha thướt mơ màng nó chợt nhiên hùng tráng lên như “ kiếm dựng trời xanh ” trong khí phách của CBQ. “ từ nỗi quan hoài vạn cổ với bóng chiều bảng lảng trong thơ Bà Huyện Thanh Quan, nó đột khởi thành sức mạnh Phục hồi cả tâm hồn trong thơ Tố Hữu ” .
Bằng vốn hiểu biết nhiều mẫu mã Hoàng Phủ Ngọc Tường đã đem đến cho bạn đọc cái nhìn tổng lực về sông Hương trên mọi phương diện : văn hóa truyền thống, lịch sử vẻ vang, địa lí, … Nhưng hơn hết, đằng sau những câu chữ này ta còn cảm nhận được tình yêu Huế, yêu sông Hương tha thiết chân thành của ông. Đồng thời qua bài bút kí này ta cũng càng thấy rõ hơn nữa năng lực nghệ thuật và thẩm mỹ bậc thầy của ông .

Bài văn phân tích tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” số 12

Hoàng Phủ Ngọc Tường sinh năm 1937 tại Huế. Quê gốc ở làng Bích Khê, xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị, tuy nhiên gần như suốt cuộc sống, ông gắn bó với xứ Huế yêu thương. Tâm hồn nhà văn thấm đẫm đặc trưng của văn hóa truyền thống Huế. Năm 1960, ông tốt nghiệp ban Việt – Hán Trường Đại học Sư phạm Hồ Chí Minh. Năm 1964, tốt nghiệp khoa Triết – Văn Đại học Huế. Sau đó, ông về dạy tại trường Quốc học Huế .
Năm 1966, Hoàng Phủ Ngọc Tường thoát li lên chiến khu, tham gia cuộc kháng chiến chống Mĩ bằng hoạt động giải trí văn nghệ, ông đã giữ những chức vụ : Tổng thư kí Hội Văn học nghệ thuật và thẩm mỹ Trị Thiên – Huế. quản trị Hội Văn học thẩm mỹ và nghệ thuật Bình Trị Thiên. Tổng biên tập tạp chí Cửa Việt. Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn có sở trường về bút kí. Các sáng tác của ông có một phong thái riêng khó lẫn, biểu lộ ở sự phối hợp thuần thục giữa tính trí tuệ và tính trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức và kỹ năng đa dạng và phong phú về triết học, văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc, địa lí, …
Tất cả được bộc lộ qua lối hành văn giàu cảm hứng và tài hoa. Hoàng Phủ Ngọc Tường còn là nhà thơ trữ tình đằm thắm có những vần thơ đậm chất suy tưởng về con người và cuộc sống. Ông được Tặng Kèm Trao Giải Nhà nước về văn học và nghệ thuật và thẩm mỹ năm 2007. Tác phẩm chính về văn xuôi : Ngôi sao trên đỉnh Phù Văn Lâu ( 1971 ), Rất nhiều ánh lửa ( 1979 ), Ai đã đặt tên cho dòng sông ? ( 1987 ), Hoa trái quanh tôi ( 1995 ), Ngọn núi ảo ảnh ( 1999 ), Miền gái đẹp ( 2001 ). Thơ : Những dấu chân qua thành phố ( 1976 ), Người hái phù dung ( 1992 ) …
Tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông ? được tác giả viết tại Huế tháng 1 – 1981, in trong tập kí cùng tên. Đoạn trích nằm ở phần đầu của thiên tùy bút này. Đặc điểm của thể văn tùy bút là rất là lãng mạn, bay bổng, ngẫu hứng, không tuân theo một quy phạm ngặt nghèo nào. Nhân vật chính của tùy bút là cái tôi của tác giả. Vì thế, muốn hiểu bài văn, người đọc cần phải thấy được cái tôi của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Đó là một cái tôi tài hoa với vốn văn hóa truyền thống sâu rộng, tâm hồn nhạy cảm, tinh xảo, mê hồn cái đẹp của cảnh vật và con người xứ Huế .
Bài kí miêu tả vẻ đẹp của sông Hương, lan rộng ra ra là xứ Huế xinh xắn và thơ mộng ; ca tụng lịch sử vẻ vang vẻ vang, bề dày văn hóa truyền thống của cố đô Huế và chiểu sâu tâm hồn người Huế. Thông qua đó biểu lộ lòng yêu nước, niềm tự hào của tác giả về non sống gấm vóc, về những giá trị ý thức thiêng liêng và cao quý của dân tộc bản địa .
Bố cục đoạn trích gồm ba phần : Phần thứ nhất : Từ đầu đến … dưới chân núi Kim Phụng : vẻ đẹp của sông Hương ở thượng nguồn. Phần thứ hai : Tiếp theo đến … quê nhà xứ sở : vẻ đẹp của sông Hương khi chảy qua đồng bằng, ngoại vi và thành phố Huế rồi đổ ra biển. Phần còn lại : vẻ đẹp của sông Hương trong mối quan hệ với lịch sử dân tộc dân tộc bản địa, với cuộc sống và thi ca .
Bằng sự quan sát tinh tế và năng lượng cảm nhận tinh xảo, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã phản ánh sinh động và mê hoặc vẻ đẹp muôn màu muôn vẻ của sông Hương ở thượng nguồn và hạ lưu. Hành trình của sông Hương từ thượng nguồn xuôi về biển là hành trình dài của tâm hồn xứ Huế, được tác giả miêu tả và bộc lộ ở nhiều cung bậc khác nhau : vừa mãnh liệt, sối nổi ; vừa sâu lắng, thiết tha ; vừa bình thản, trí tuệ .
Phần thứ nhất giống như khúc nhạc dạo đầu của bản trường ca về quê nhà quốc gia với những hình ảnh tuyệt đẹp để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc. Tác giả so sánh sông Hương ở thượng nguồn như một bản trường ca của rừng già với tiết tấu hùng tráng, kinh hoàng : khi rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, lúc mãnh liệt vượt qua ghềnh thác, khi cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực sâu, lúc dịu dàng êm ả và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng .
Tác giả phát hiện ra vẻ đẹp của sông Hương ở thượng nguồn tựa cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại với một bản lĩnh quả cảm, một tâm hồn tự do và trong sáng … Khi về đồng bằng, chính rừng già đá kìm hãm sức mạnh bản năng ở người con gái của mình. Từ đó, sông Hương nhanh gọn mang vẻ đẹp dịu dàng êm ả và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa truyền thống xứ sở. Nghệ thuật nhân hóa được sử dụng đắc địa và khai thác tối đa đã mang lại cho sông Hương một linh hồn giống như con người .
Theo tác giả, nếu chỉ mải mê nhìn ngắm khuôn mặt kinh thành Huế mà không quan tâm tìm hiểu và khám phá sông Hương từ nguồn cội thì người ta khó mà hiểu hết được thực chất của sông Hương và vẻ đẹp trong phần tâm hồn sâu thẳm của dòng sông mà chính nó đã không muốn thể hiện. Tác giả đã kín kẽ ý niệm rằng : muốn hiểu không thiếu về một con người, một miền đất, rộng ra là một quốc gia, một dân tộc bản địa thì phải biết rõ về quá khứ ; nếu không thì chẳng khi nào hiểu đúng về hiện tại và xác lập đước tương lai .
Đoạn tả sông Hương chảy xuôi về đồng bằng và ngoại vi thành phố Huế bộc lộ nét lịch sự, tài hoa trong lối hành văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Người đọc cảm nhận được sức hấp dẫn lạ mắt toát lên từ hàng loạt động từ miêu tả dòng chảy sôi động qua những địa điểm khác nhau của xứ Huế, gợi ra những liên tưởng kì thú : Phải nhiều thế kỉ qua đi, người tình mong đợi mới đến thức tỉnh người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại .
Nhưng ngay từ đầu vừa ra khỏi vùng núi, sông Hương đã chuyển dòng một cách liên tục, vòng giữa khúc quanh bất ngờ đột ngột, uốn mình theo những đường cong thật mềm, như một cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố tương lai của nó … Từ Tuần về đây, sông Hương vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn, vượt qua một lòng vực sâu dưới chân núi Ngọc Trân để sắc nước trở nên xanh thẳm, và từ đó nó trôi đi giữa hai dãy đồi sừng sững như thành quách …
Vừa can đảm và mạnh mẽ vừa dịu dàng êm ả, sông Hương mềm như tấm lụa khi chảy qua Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu Bảo ; có khi ánh lên những phản quang nhiều sắc tố sớm xanh, trưa vàng, chiều tím, êm ả dịu dàng lúc lượn qua những dãy đồi núi phía tây nam thành phố. Dòng sông mang vẻ đẹp trầm mặc khi chảy qua lăng tẩm, đền đài, là giấc ngủ nghìn năm của những vua chúa được phong kín trong lòng những rừng thông u tịch … để rồi sau đó bừng sáng khi gập tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga tận bờ bên kia, giữa những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà …
Phải là người con của Huế, gắn bó yêu thương máu thịt với Huế thì Hoàng Phủ Ngọc Tường mới viết được những câu văn đầy chất thơ và rưng rưng cảm hứng như vậy. Ở đoạn này, hai bút pháp kể và tả tích hợp thuần thục ; sự phối hợp hài hòa giữa sắc tố và âm thanh làm điển hình nổi bật vẻ đẹp của từng khúc sông Hương .
Tác giả sử dụng khôn khéo, tài tình phép tu từ thường thấy trong thơ như so sánh phối hợp với nhân hóa, ẩn dụ … khiến đoạn văn giống như bài thơ trữ tình làm xao xuyến lòng người. Dường như sông Hương vui vẻ hẳn lên giữa những biền bãi xanh lè của vùng ngoại ô Kim Long, kéo một nét thẳng thực yên tâm theo hướng tây nam – hướng đông bắc, phía đó, nơi cuối đường, nó đã nhìn thấy chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ bé như những vành trăng non .
Giáp mặt thành phố ở cồn Giã Viên, sông Hương uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến ; đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “ vâng ” không nói ra của tình yêu. Sông Hương giống sống Xen của Pa-ri, sống Đa-nuýp của Bu-đa-pét ở chỗ là đều chảy qua giữa lòng thành phố. Tác giả quan sát và cảm nhận sông Hương ở nhiều góc nhìn. Ở đoạn này, tác giả miêu tả vẻ đẹp của sông Hương từ góc nhìn văn hóa truyền thống .
Bằng con mắt của họa sỹ, tác giả thấy những nhánh của sông Hương tạo ra những đường nét uyển chuyển, quyến rũ, tạo ra sự vẻ đạp cổ kính của cố đô : Đầu và cuối ngõ thành phố, những nhánh Sông Đào mang nước sông Hương tỏa đi khắp phố thị, với những cây đa, cây dừa cổ thụ tỏa vầng lá u sầm xuống những xóm thuyền xúm xít ; từ những nơi ấy, vẫn lập loè trong đêm sương những ánh lữa thuyền chài của một linh hồn mô tê xưa cũ mà không một thành phố tân tiến nào còn nhìn thấy được .
Từ góc nhìn âm nhạc, tác giả cảm nhận sông Hương giống như điệu slow chậm rãi, sâu lắng, trữ tình : Lúc ấy, tôi nhớ lại con sông Hương của tôi, chợt thấy quý điệu chảy lặng lờ của nó khi ngang qua thành phố … Đấy là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế, hoàn toàn có thể cảm nhận được bằng thị giác qua trăm nghìn ảnh hoa đăng bồng bềnh vào những đêm hội rằm tháng Bảy từ điện Hòn Chén trôi về, qua Huế bỗng ngập ngừng như muốn đi muốn ở, chao nhẹ trên mặt nước như những vấn vương của một nỗi lòng .
Các chi tiết cụ thể về phong tục, liên hoan qua cảm quan nhạy bén của tác giả cũng trở thành họa, thành nhạc, thành tình, thành thơ. Những câu văn dài với nhịp điệu du dương, êm ái làm cho tâm hồn người đọc tràn trề cảm hứng bâng khuâng, xao xuyến. Với tác giả thì sông Hương là cội nguồn của dòng nhạc cung đình Huế, là xúc cảm của Nguyễn Du để viết Truyện Kiều :
Hình như trong khoảnh khắc chùng lại của sông nước ấy, sông Hương đã trở thành một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya .
Đã nhiều lần tôi tuyệt vọng khi nghe nhạc Huế giữa ban ngày, hoặc trên sân khấu nhà hát. Quả đúng như vậy, hàng loạt nền âm nhạc cổ xưa Huế đã được sinh thành trên mặt trước của dòng sông này, trong một khoang thuyền nào đó, giữa tiếng nước rơi bán âm của những mái chèo khuya. Nguyễn Du đã bao năm lênh đênh trên quãng sông này, với một phiến trăng sầu. Và từ đó, những bản đàn đã đi suốt đời Kiều .
Tôi đã tận mắt chứng kiến một người nghệ nhân già, chơi đàn hết nửa thế kĩ, một buổi tối ngồi nghe con gái đọc Kiều : “ Trong như tiếng hạc bay qua – Đục như tiếng suối mới sa nửa vời … ”. Đến câu ấy, người nghệ nhân chợt nhổm dậy vỗ đùi, chỉ vào trang sách Nguyễn Du mà thốt lên : “ Đó chính là Tứ đại cảnh ! ” .
Với cái nhìn đắm say của một nghệ sĩ, tác giả thấy sông Hương khi rời thành phố giống như người tình êm ả dịu dàng và chung thủy. Điều này được diễn đạt bằng một phát hiện mê hoặc : … Rời khỏi kinh thành, sông Hương chếch về hướng chính bắc, ôm lấy hòn đảo cồn Hến quanh năm mơ màng trong sương khói, đang xa dần thành phố để lưu luyến ra đi giữa màu xanh lè của tre trúc và của những vườn cau vùng ngoại ô Vĩ Dạ. Và rồi, như sực nhớ lại một điều gì chưa kịp nói, nó bất thần đổi dòng, rẽ ngoặt sang hướng đông tây để gặp lại thành phố lần cuối ở góc thị xã Bao Vinh xưa cổ …
Cũng theo tác giả, khúc quanh rẽ ngoặt thật giật mình đó có một cái gì rất lạ với tự nhiên và rất giống con người, tựa như một nỗi vương vấn và có vẻ như còn có cả một chút ít lẳng lơ kín kẽ của tình yêu … Ra biển, sông Hương rất nhớ thành phố. Nỗi nhớ ấy đọng trong lời thề : “ Còn non, còn nước, còn dài, còn về, còn nhớ … ” .
Lời thề ấy vang vọng khắp lưu vực sông Hương thành giọng hò dân gian ; ấy là tấm lòng người dân nơi Châu Hóa xưa mãi mãi chung tình với quê nhà xứ sở. Vẫn là so sánh phối hợp với nhân hóa ẩn dụ nhưng tác giả đã phát minh sáng tạo ra những hình ảnh đầy ấn tượng, đậm đà nét đẹp văn hóa truyền thống xứ Huế .
Trong mối quan hệ với lịch sử vẻ vang dân tộc bản địa, sông Hương mang vẻ đẹp của một bản hùng ca chiến trận ghi lại những vinh quang từ thuở còn là một dòng sông biên thùy xa xôi của quốc gia những vua Hùng, thuở nó mang tên là Linh Giang ( dòng sông thiêng ) trong sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi. Sông Hương là dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía Nam của Tổ quốc Đại Việt .
Nó vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ vào thế kỉ mười tám ; nó sống hết lịch sử dân tộc bi tráng của thế kỉ mười chín với máu của những cuộc khởi nghĩa ; nó tận mắt chứng kiến thời đại mới với cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945 và bao chiến công rung chuyển đất trời qua hai cuộc cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ xâm lược cửa dân tộc bản địa ta .
Sông Hương là nhân chứng lịch sử vẻ vang tận mắt chứng kiến mùa xuân Mậu Thân ( 1968 ), thời gian quân dân ta mở cuộc tổng tiến công vào sào huyệt Mĩ – ngụy và sông Hương cũng tận mắt chứng kiến tội ác diệt trừ của chúng so với những di sản văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc trên đất Huế .
Sông Hương của Hoàng Phủ Ngọc Tường gắn bó với từng con người xứ Huế, là dòng sông của thời hạn ngân vang, của sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh tươi. Sông Hương không chỉ là bản hùng ca tấu lên bao chiến công trong lịch sử dân tộc, mà còn là một nhân chứng nhẫn nại và kiên cường qua những thăng trầm của quốc gia. Tuy nhiên, điều làm ra vẻ đẹp đơn giản và giản dị mà khác thường của dòng sông là ở chỗ : Khi nghe lời gọi, nó biết cách tự hiến đời mình cho một chiến công, để rồi nó trở lại với cuộc sống thông thường, làm một người con gái dịu dàng êm ả của quốc gia .
Có lẽ chính điều đó đã làm cho sông Hương không khi nào tự lặp lại mình trong cảm hứng của những nghệ sĩ. Sông Hương gắn với cuộc sống những nghệ sĩ và thi ca. Vẻ đẹp của sông Hương hiện lên muôn màu muôn vẻ trong trí tưởng tượng nhiều mẫu mã của tác giả :
Có một dòng thi ca về sông Hương, và tôi hy vọng đã nhận xét một cách công minh về nó khi nói rằng dòng sông ấy không khi nào tự lặp lại mình trong cảm hứng của những nghệ sĩ. Mỗi nhà thơ đều có một mày mò riêng về nó : từ xanh lè thường ngày, nó bỗng thay màu thực giật mình, “ dòng sông trắng, lá cây xanh ” trong cái nhìn tinh xảo của Tản Đà, từ tha thướt mơ màng, nó chợt nhiên hùng tráng lên “ như kiếm dựng trời xanh ” trong khí phách của Cao Bá Quát ; từ nỗi quan hoài vạn cổ với bóng chiều bảng lảng trong hồn thơ Bà Huyện Thanh Quan, nó đột khởi thành sức mạnh Phục hồi của tâm hồn trong thơ Tố Hữu .
Và ở đây, một lần nữa, sông Hương quả thực là Kiều, rất Kiều, trong cái nhìn thắm thiết tình người của tác giả Từ ấy. Có thể nói nét rực rỡ làm ra sức mê hoặc đặc biệt quan trọng của đoạn van là tình yêu say đắm so với dòng sông được bộc lộ bằng kĩ năng của một cây bút giàu xúc cảm và trí tuệ, tổng hợp từ một vốn hiểu biết sâu rộng về văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc, địa lí, văn chương cùng một văn phong thanh nhã và tinh xảo .
Sông Hương đã sống những thế kỉ vinh quang với trách nhiệm lịch sử dân tộc và thẩm mĩ của nó. Trong bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông ?, Hoàng Phủ Ngọc Tường chứng minh và khẳng định chân lí : vẻ đẹp huyền diệu của sông Hương là cội nguồn sinh ra vẻ đẹp của tâm hồn Huế. Trong cảm nhận tinh xảo và lãng mạn của tác giả, hàng loạt thủy trình của dòng sông tựa như một cuộc tìm kiêm có ý thức người tình nhân đích thực của người con gái trong một câu truyện tình yêu nhuốm màu cổ tích .
Giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật của đoạn văn tăng lên qua từng chi tiết cụ thể và ở đầu cuối thì thăng hoa bằng câu truyện về một nhà thơ là : Có một nhà thơ từ Thành Phố Hà Nội đã đến đây, tóc bạc trắng, lặng ngắm dòng sông, ném mẩu thuốc lá xuống chân cầu, hỏi với trời, với đất, một câu thật bâng khuâng : Ai đã đặt tên cho dòng sông ? Để rồi đến phần thứ ba của bài kí, tác giả lí giải tên dòng Hương Giang bằng lịch sử một thời đầy chất thơ :
Người làng Thành Trung có nghề trồng rau thơm. Ở đây có một lịch sử một thời kể rằng, vì yêu quý con sông xinh đẹp, nhân dân hai bờ sông Hương đã nấu nước của trăm loài hoa đổ xuống dòng sống cho làn nước thơm tho mãi mãi. Ai đã đặt tên cho dòng sông ? Có lẽ lịch sử một thời trên đã giải đáp câu hỏi ấy chăng ?
Giai thoại đó khiến cho dòng sông vốn đã nên thơ càng thêm thơ mộng : Hương là hương thơm của ngàn hoa đổ xuống làm cho làn nước thơm tho mãi mãi. Thơm tự ngàn năm, thơm đến ngày này và mãi mãi về sau. Cả bài kí toát lên vẻ đẹp diệu kì của sông Hương bởi trí tưởng tượng đa dạng và phong phú, bay bổng đầy phát minh sáng tạo và ngòi bút tài hoa của tác giả .

Hoàng Phủ Ngọc Tường đã nhìn sông Hương như một cô gái Huế, có lúc như là một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại, nhưng nói chung vẫn là một thiếu nữ tài hoa, dịu dàng mà sâu sắc, đa tình và kín đáo, lẳng lơ nhưng rất mực chung tình, khéo trang sức mà không lòe loẹt phô phang, giống như những cô dâu Huế ngày xưa kiêu sa trong sắc áo dài màu điều lục.

Bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông ? giúp tất cả chúng ta cảm nhận được vẻ đẹp nên thơ, nên họa, nên nhạc của cảnh sắc vạn vật thiên nhiên xứ Huế, đặc biệt quan trọng là sông Hương ; thấy được bề dày lịch sử dân tộc, văn hóa truyền thống của Huế và những nét duyên dáng riêng của tâm hồn con người vùng đất cố đô này .
Với một tâm hồn nghệ sĩ đa tình đa cảm, một vốn văn hóa truyền thống đa dạng chủng loại về Huế và trước hết với một tình cảm gắn bố thiết tha so với Huế, tác giả đã kêu gọi triệt để mọi tiềm năng văn hóa truyền thống cùng với vốn ngôn từ giàu sang của mình để miêu tả vẻ đẹp và chất thơ của Huế, bộc lộ tập trung chuyên sâu nhất ở dòng sông Hương – một hình tượng sinh động của xứ Huế ngàn năm văn hiến .

Source: https://wikisongkhoe.com
Category: Hỏi đáp ✅ (ĐÃ XÁC MINH)