Soạn bài ai đã đặt tên cho dòng sông

5/5 – ( 1 bầu chọn )

Tìm hiểu chung tác phẩm

1. Tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường

– Hoàng Phủ Ngọc Tường là một tri thức yêu nước và có vốn hiểu biết sâu rộng trên nhiều nghành .
– Quê gốc ở Quảng Trị sống, học tập và trưởng thành và gắn bó thâm thúy với Huế
– Chuyên viết thể loại bút ký .
– Phong cách nghệ thuật và thẩm mỹ : phối hợp thuần thục giữa chất trí tuệ và tính trữ tình và giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều được tổng hợp từ những kỹ năng và kiến thức rất đa dạng chủng loại về triết học về văn hoá, lịch sử dân tộc và địa lý … Tất cả đã được biểu lộ qua lối hành văn hướng nội, súc tích với say đắm và tài hoa .
– Năm 2007 thì ông đã được Tặng Ngay Trao Giải Nhà nước về văn học nghệ thuật và thẩm mỹ .

2. Tác phẩm

– Ai đã đặt tên cho dòng Sông ? Là bài bút kí xuất sắc và được viết tại Huế, ngày 4-1-1981 được in trong tập sách cùng tên. Bài bút kí thì có ba phần, phần văn bản là phần trích thứ nhất .

3. Đoạn trích

Vị trí: Đoạn trích trực thuộc  vào phần đầu của tác phẩm. Tác giả đã xuôi theo  dòng Sông Hương từ thượng nguồn đến cửa biển và  đã trình bày  lên những hiểu biết của mình về dòng sông.

4. Bố cục của tác phẩm

– Đoạn 1: ″Trong những dòng sông…dưới chân núi Kim Phụng″: Sông Hương  đã vùng thượng nguồn là dòng chảy có mối quan hệ  rất sâu sắc với dãy Trường Sơn.

– Đoạn 2: Từ ″Phải nhiều thế kỷ … quê hương xứ sở″: Sông Hương đã có những mối quan hệ với kinh thành Huế.

– Đoạn 3: ″Hiển nhiên là sông Hương… cho dòng sông?″: Sông Hương là trong mối quan hệ với lịch sử dân tộc và với cuộc đời và thi ca.

Đọc – hiểu văn bản

1. Sông Hương vùng thượng nguồn – quan hệ sâu sắc với dãy Trường Sơn

• Tên gốc : ″ A Pàng ″ → dòng sông tựa như ″ Đời người ″ nó đã chở đầy phận người từ thuở giọt địa chất sinh ra (Sử thi buồn)⇒xúc cảm hướng nội .
• ″rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực huyền bí ″→ Sự mãnh liệt, hoang dại .
• ″êm ả dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng ″( sắc tố tỏa nắng rực rỡ ) → Vẻ đẹp êm ả dịu dàng, say đắm .
• ″như một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại ″( nhân hoá ) với rừng già đã hun đúc một bản lĩnh gan góc, một tâm hồn tự do và trong sáng ; cũng chính vì rừng già đã kìm hãm sức mạnh bản năng để khi ra khỏi rừng, nó mang ″một vẻ đẹp dịu dàng êm ả và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa ″ .

⇒ Sông Hương là ″ một bản trường ca của rừng già ″ với nhiều tiết tấu vừa hùng tráng vừa kinh hoàng. Nó đã mang vẻ đẹp của một sức sống vừa mãnh liệt và hoang dại ; vừa dịu dàng êm ả vừa say đắm và đầy đậm cá tính ( nét riêng trong lối viết kí của tác giả ). Đó cũng là một tâm hồn sâu thẳm vừa sục sôi vừa đằm thắm của ″ thiếu nữ A Pàng ″ .

Giá trị nghệ thuật:

– Liên tưởng kì thú, xác đáng .
– Ngôn từ quyến rũ .
⇒ Sức hấp dẫn và mê hoặc về một con sông mang linh hồn với sự sống

2. Sông Hương trong mối quan hệ với kinh thành Huế

″người tình mong đợi″ 

– Sông Hương đã chảy về đồng bằng và ngoại vi thành phố: ″người con gái đẹp nằm ngủ mơ màng″ được ″người tình mong đợi đến đánh thức″.

–  Giữa những cánh đồng Châu Hoá đầy hoa dại: sông Hương là ″cô gái đẹp nằm ngủ mơ màng″.

– Ra khỏi vùng núi:

+ Xuôi về đồng bằng: Chuyển dòng liên tục với vòng giữa những khúc quanh đột ngột và  uốn mình theo những đường cong thật mềm…  đã  vẽ   nên một hình cung thật tròn về phía đông bắc và đã  ôm lấy chân đồi Thiên Mụ → như nàng tiên được đánh thức và sông Hương bỗng bừng lên sức trẻ và niềm khao khát của  tuổi thanh xuân.

+ Đến ngoại vi thành phố như thể : Sông Hương vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn …

• Chân núi Ngọc Trản : Sắc nước thì xanh thẳm … trôi đi giữa những hai dãy đồi sừng sững như thành quách .
• Vọng Cảnh và Tam Thai, Lựu Bảo : Dòng sông mềm như tấm lụa … những mảng phản quang có rất nhiều sắc tố trên nền trời tây nam thành phố, ″ sớm xanh, trưa vàng và chiều tím ″ … giấc ngủ nghìn năm của vua chúa đã được phong kín trong lòng những rừng thông u tịch với niềm tự tôn âm u của những lăng tẩm đồ sộ đã lan toả khắp một vùng thượng lưu .

⇒ Vẻ đẹp dịu dàng, khi thì kiêu hãnh, bừng sáng và  tươi tắn, trẻ trung ; khi thì trầm mặc như triết lí, như cổ thi.

Giá trị nghệ thuật:

– Kiến thức địa lí đã giúp tác giả miêu tả rất tỉ mỉ sông Hương với những khúc quanh và lưu vực của nó .
– Kiến thức văn hoá và văn học đã tạo ấn tượng về vẻ đẹp trầm mặc .
– Quan sát tinh xảo về ngôn từ đa dạng và phong phú đã tạo ra câu văn đầy sắc tố tạo hình và ấn tượng .
– Bút pháp tả đã kể phối hợp cùng với thuần thục và tài hoa tạo ra sự phối cảnh kì thú mà rất hài hoà giữa sông Hương với vạn vật thiên nhiên xứ Huế .

3. Sông Hương chảy vào thành phố

Sông Hương ″tìm đúng đường về″

– Sông Hương vui mắt hẳn lên → gặp được thành phố như đến với điểm hẹn tình yêu .
– Chiếc cầu trắng của thành phố đã in ngần trên nền trời, nhỏ xíu như những vành trăng non .
– Uốn một cánh ung rất nhẹ sang đến Cồn Hến, đường cong đã làm cho dòng sông đã mềm hẳn đi, như một tiếng ″ vâng ″ không nói ra của tình yêu .
– Chảy lặng lờ như nhịp điệu làm chậm lại, tình cảm dành riêng cho Huế .
– Ngập ngừng như lửa muốn đi và lửa muốn ở lại, chao nhẹ trên mặt nước như những vấn vương của một nỗi lòng .
⇒ Sông Hương êm dịu và rất thướt tha, chậm rãi và ngập ngừng như có ″ những vấn vương của một nỗi lòng ″ không nỡ rời xa thành phố .
– Trăm nghìn ánh hoa đăng bồng bềnh đó vào những đêm hội rằm thánh Bảy → vẻ đẹp ấy rất là lộng lẫy .
– Như sực nhiên nhớ lại một điều gì đó mà chưa kịp nói ra, nó bất thần đổi dòng rồi sẽ rẽ ngoặt sang hướng đông tây để gặp lại thành phố lần cuối … nỗi vương vấn với cả một chút ít lẳng lơ kín kẽ của tình yêu → phát hiện rất độc lạ .
Tóm lại, Sông Hương như một cô gái Huế rất tài hoa và êm ả dịu dàng mà thâm thúy ; đa tình mà kín kẽ ; lẳng lơ nhưng lại rất mực chung tình và có khoé trang điểm mà không hề loè loẹt như cô dâu ở Huế thời xưa nữa mà ngay trong sắc áo điều lục .

Giá trị ghệ thuật:

Hình ảnh ấn tượng đã cảm nhận được rất tinh xảo và đã liên tưởng so sánh rất giật mình lí thú → tình yêu say đắm mà con sông đã làm cho ngòi bút tác giả thăng hoa. Đó cung là những nét bút êm ả dịu dàng, tình tứ và đắm đuối .
– Cảm nhận sông Hương với nhiều góc nhìn : con mắt hội hoạ ( sông Hương với những đường nét tinh xảo tạo ra sự vẻ đẹp cổ kính của cố đô ), cảm nhận âm nhạc ( điệu chậm rãi, sâu lắng, trữ tình ; tiếng đàn của Kiều ), cái nhìn đắm say của một trái tim đa tình ( sông Hường như thể một người tình êm ả dịu dàng và chung thuỷ ) .

4. Sông Hương trong mối quan hệ với lịch sử dân tộc, với cuộc đời và thi ca

a. Với lịch sử dân tộc

Dòng sông biên thuỳ xa xôi của quốc gia những vua Hùng .

– Dòng Linh Giang (dòng sông thiêng) trong sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi.

– Dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía nam của Tổ quốc Đại Việt qua những thế kỉ trung đại .
– Nó vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ .
– Nó sống hết lịch sử dân tộc bi tráng của thế kỉ XIX với máu của những cuộc khởi nghĩa .
– Nó đi vào thời đại Cách mạng tháng Tám bằng những chiến công rung chuyển .
⇒ Sông Hương mang vẻ đẹp của một bản hùng ca ghi dấu những thế kỉ vinh quang từ thời vua Hùng dựng nước đến Cách mạng tháng Tám thàng công .

b. Sông Hương với cuộc đời và thi ca

–Với cuộc đời:

+ Sông Hương là nhân chứng nhẫn nại và kiên cường qua những thăng trầm của cuộc sống .

+ Khi nghe lời kêu gọi, nó biết cách tự hiến mình làm một chiến công, để rồi nó trở về với cuộc sống đời thường, làm một người con gái dịu dàng của đất nước → dòng sông mang vẻ đẹp giản dị mà khác thường.

–Với thi ca:

+ ″Dòng sông trắng – lá cây xanh″ trong cái nhìn tinh tế của  Tản Đà.

+ Là vẻ đẹp hùng tráng ″ như kiến dựng trời xanh ″ trong thơ Cao Bá Quát .
+ Nỗi quan hoài vạn cổ vạn cổ với bóng chiều bảng lảng trong thơ Bà Huyện Thanh Quan .
+ Nó đột khởi thành sức mạnh Phục hồi của tâm hồn trong thơ Tố Hữu .

⇒ Dòng sông ″ không bao giờ tự lặp lại mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ″.

Tổng kết Nội dung tác phẩm

– Văn phong thanh nhã, xúc cảm hướng nội tài hoa, cách cảm nhận tinh xảo của một cây bút giàu trí tuệ, tổng hợp từ vốn hiểu biết sâu rộng đã làm nên sức mê hoặc đặc biệt quan trọng của bài kí .
– Đoạn trích bộc lộ vẻ đẹp của dòng sông Hương và xứ Huế. Qua đó, tác giả gởi gắm tình yêu và lòng tự hào tha thiết về sông Hương, xứ Huế và cũng là cho quốc gia .
– Có tình cảm với Huế, trân trọng và giữ gìn những cảnh sắc vạn vật thiên nhiên tươi đẹp và những nét đẹp văn hoá truyền thống lịch sử ; tinh xảo và nhạy cảm so với đời sống xung quanh .
– Kĩ năng đọc hiểu thể tuỳ bút theo đặc trưng thể loại, vận dụng tri thức bài học kinh nghiệm để đọc và viết những văn bản tương tự .

THAM KHẢO THÊM NỘI DUNG BÀI VIẾT

CHI TIẾT: Tóm tắt nội dung ai đã đặt tên cho dòng sông

CHI TIẾT: Soạn bài phân tích người lái đò sông đà

CHI TIẾT: Tác phẩm văn học 12 thi THPT 2021

Source: https://wikisongkhoe.com
Category: Hỏi đáp ✅ (ĐÃ XÁC MINH)